نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار
چکیده
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
نویسنده [English]
Дар ин навишта «таърихи тањаввулоти фарњангнависии форсї» дар ќаламрави забони форсї баррасї мешавад. Бо муќоисаи ќадимитарин фарњангњои форсї бо фарњангњое, ки дар садаи бистум навишта шудаанд, метавон кулли таърихи фарњангнависии форсиро ба ду давраи «суннатї» ва «илмї» таќсим кард. Манзур аз фарњангнависии суннатї даврае аз фарњангнависи форсї аст, ки аз ќарни чањоруму панљуми њиљрї оѓоз шуд ва то поёни ќарни сездањуми њиљрї идома ёфт. Фарњангњои ин давра њам аз назари ќолаб ва њам аз назари муњтаво маъмулан такрори фарњангњои ќаблї будаанд. Дар фарњангнависии илмї, навиштани китоби луѓат ё фарњанги љадид танњо замоне ќобили таваљљуњ аст, ки бо он битавон тањаввуле эљод кард. Бо таваљљуњ ба ин нукот фарњангнависии имрўза аз назари замонї ба ду гурўњ-фарњангњои таърихї ва фарњангњои муосир таќсим мешаванд, ки нозир ба пайдоиши забоншиносии таърихї ва забоншиносии њамзамонест ва аз назари мухотабшиносї ба се даста- фарњангњои умумї, фарњангњои тахассуси ё мавзўї ва фарњангњои љомеъ таќсим мешаванд. Давраи тањаввул ва таљаддуди фарњангнависї дар Эрон аз замони Ќољория оѓоз шудаву то ба имрўз идома ёфтааст. Дар соли 1305 ш. дар Шибњи Қора китоби луѓате бо унвони «Фарњанги Низом» нигошта шуд, ки муаллифаш онро нахустин фарњанги љомеъи забони форсї хондааст. Як дања баъд аз аввалин чопи ин фарњанг Фарњангистони забон ташкил шуд, ки давраи аввал ва дувуми он ба «Фарњангистони аввал» ва «Фарњангистони дувум» шуњрат ёфтааст. «Фарњангистон севум» низ дар дињаи шаст ташкил гардид. «Фарњанги Нозиму-л-атиббо», «Фарњанги дузабонаи Њайим», «Луѓатномаи Дењхудо», «Фарњанги форсии Муин», «Фарњанги таърихии забони форсї», «Фарњанги алифбої-ќиёсии забони форсї», «Фарњанги дузабонаи нашри нав ва њазора» муњимтарин фарњангњое њастанд, ки пас аз таъсиси Фарњангистони Эрон таълиф шудаанд. Баррасии раванди тањаввули фарњангнависї дар Эрон нишондињандаи он аст, ки фарњангнависии форсӣ дар оянда ба сўи илмї шудан ва тахассусї шудан гом бархоњад дошт.
کلیدواژهها [English]