آثار معماری کولاب و اطراف آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار

چکیده

شهر کولاب در فاصلۀ دویست کیلومتری از قسمت جنوب و شرق پایتخت تاجیکستان در ساحل دریای یاخْسو، در دامنۀ رشته‌کوه حضرت شاه جایگیر است. از همین منطقه طی صدها سال راه کاروان از هند و افغانستان امروزه می‌گذشت؛ درنتیجه در سده‌های میانه کولاب با تاریخ و فرهنگ غنی خود به یکی از شهر‌های بزرگ منطقة ختلان تبدیل شد. در حدود کولاب و اطراف آن آثار معماری دوره‌های گوناگون باقی مانده‌اند که از نمونه‌های آن می‌توان به قصر حکیمان در هلبوک، شهرک دارای مجسمه از سده‌های دهم تا یازدهم میلادی در روستای صیاد، مقبرۀ میرسیدعلی همدانی در شهر کولاب منسوب به سده‌های چهاردهم تا شانزدهم میلادی سلسله‌‌‌معماری‌های سدۀ یازدهم تا شانزدهم میلادی شاه خاموش در روستای لنگر، سلسله‌مزارها، مسجدها و مدرسة سدة نوزدهم و آغاز سدة بیستم میلادی اشاره داشت. شایان ذکر است که آرامگاه میرسیدعلی همدانی در کولاب نمونۀ نادر معماری است که هم خصوصیت‌های سنتی و قدیمی معماری و طراحی و هم بازمانده‌های اصول‌ معماری مراکز پیشرفتۀ فرهنگی آسیای میانه را دربردارد. آثار معماری و تاریخی کولاب و اطراف آن بسیار جالب توجه‌اند و در زمان‌های قدیم و سده‌های میانه، مرکز تشکل سنت‌های معماری و نقاشی به‌شمار می‌رفته‌اند که از آن مکتب‌های دیگر معماری و نقاشی تمام منطقة آسیای مرکزی استفاده کرده‌اند. همچنین، کولاب از قدیم‌الایام مرکز هنرهای مردمی، ازجمله کنده‌کاری در چوب و گچ، هنر زرگری و دیگر هنرهای تزیینی بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Осори меъмории Кӯлоб ва атрофи он

نویسنده [English]

  • Солења Муњаммадљонова, Рустам Муќимов Љамшед Ѓаниев
چکیده [English]

Шањри Кўлоб дар фосилаи дивисткилометрї аз ќисмати љанубу шарќи пойтахти Тољикистон дар соњили дарёи Ёхсу, дар доманаи риштакўњи Њазрати Шоњ љойгир аст. Аз њамин минтаќа тайи садњо сол роњи корвон аз Њинд ва Афѓонистони имрўза мегузашт; Дар натиља дар садањои миёна Кўлоб бо таъриху фарњанги ѓании худ ба яке аз шањрњои бузурги минтаќаи Хатлон табдил шуд. Дар њудуди Кўлоб ва атрофи он осори меъмории даврањои гуногун боќї мондаанд, ки аз намунањои он метавон ба ќасри њокимон дар Њулбук, шањраки дорои муљассама аз садањои дањум то ёздањуми мелодї дар рустои Сайёд, маќбараи Мир Саййидалии Њамадонї дар шањр Кўлоб мансуб ба садањои чањордањум то шонздањуми мелодї, силсиламеъморињои садаи ёздањум то шонздањуми мелодии Шоњи Хомўш дар рустои Лангар, силсиламазорњо, масљидњо ва мадрасаи садаи нуздањум ва оѓози садаи бистуми мелодї ишора дошт. Шоёни зикр аст, ки оромгоњи Мир Саййидалии Њамадонї дар Кўлоб намунаи нодири меъморї аст, ки њам хусусиятњои суннатї ва ќадими меъморї ва тарроњї ва њам бозмондањои усули меъмории марокизи пешрафтаи фарњанги Осиёи Миёнаро дар бар дорад. Осори меъморї ва таърихии Кўлоб ва атрофи он бисёр љолиби таваљљуњанд ва дар замонњои ќадим ва садањои миёна маркази ташаккули суннатњои меъморї ва наќќошї ба шумор мерафтаанд, ки аз он мактабњои дигари меъморї ва наќќошии тамоми минтаќаи Осиёи Марказї истифода кардаанд. Њамчунин Кўлоб аз ќадимулайём маркази њунарњои мардумї, аз љумла кандакорї дар чўб ва гаљ, њунари заргарї ва дигар њунарњои тазйинї будааст.

کلیدواژه‌ها [English]

  • осори меъморї
  • Кўлоб
  • суннатњои меъморї
  • Хатлон аз нигоњи Њољї Њусайн