سنت‌های موسیقی و سرودهای یغنابی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار

چکیده

یغنابیان قومی از نژاد آریایی هستند که زبان آن‌ها منسوب به گروه خانوادة زبان‌های شرقی است. زبان یغنابی ادامۀ بی‌واسطۀ زبان سغدی است. یغنابیان سغدی‌زبان دوزبانه‌اند؛ یعنی در کنار زبان مادری (یغنابی)، زبان فارسی تاجیکی را نیز می‌دانند. تحقیقات انجام‌شده نشان می‌دهد ظاهراً به زبان یغنابی شعر و سرود گفته نشده و فقط به زبان تاجیکی ایجاد شده است؛ باوجود این، در بین مواد جمع‌آوری‌شده ازسوی م.س. اندریف و ا.م. پشیریوا، چند شعر و دوبیتی موجود است که به زبان یغنابی سروده شده‌اند. یکی از ادیبان برجستۀ یغنابی «لوحی یغنابی» است که اصلاً زادة یغناب است و یکی از بااستعدادترین و پرمحصول‌ترین شاعران شناخته‌شدۀ غزل‌سرا بوده است. امروزه کاسته شدن سنت‌های محلی یغنابی را می‌توان در تأثیر زبان تاجیکی و سرود‌های مردمی تاجیکی بر فرهنگ مردم یغناب ارزیابی کرد. شایان ذکر است که در حیات فرهنگی مردم سغد هنر موسیقی نیز مقامی خاص داشته است. از سنت‌های موسیقی رایج و اصیل مراسمی یا توده‌ای مردم یغناب با نوای موسیقی، «نَهت»، «مخمس»، «هوازی»، «فلک» و ژانر «گوراوغلی‌سرایی»، «بیت‌های عاشقی» و... بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Суннатњои мусиќї ва сурудњои яѓнобї

نویسنده [English]

  • Бурњониддини Бузургмењр
چکیده [English]

 Яѓнобиён ќавме аз нижоди ориёї њастанд, ки забони онњо мансуб ба гурўњи хонаводаи забонњои шарќї аст. Забони яѓнобї идомаи бевоситаи забони суѓдї аст. Яѓнобиёни суѓдизабон дузабонаанд, яъне дар канори забони модарӣ (яѓнобї) забони форсии тољикиро низ медонанд. Тањќиќоти анљомшуда нишон медињад зоњиран ба забони яѓнобї шеъру суруд гуфта нашуда ва фаќат ба забони тољикї эљод шудааст; Бо вуљуди ин дар байни маводи љамъоваришуда аз сўи М.С. Андреев ва Е.М. Пешерева чанд шеъру дубайтї мављуд аст, ки ба забони яѓнобї суруда шудаанд. Яке аз адибони барљастаи яѓнобї Лавњии Яѓнобї  аст, ки аслан зодаи Яѓноб аст ва яке аз боистеъдодтарин ва пурмањсултарин шоирони шинохташудаи ѓазалсро будааст. Имрўза коста шудани суннатњои мањаллии яѓнобиро метавон дар таъсири забони тољикї ва сурудњои мардумии тољикї бар фарњанги мардуми Яѓноб арзёбї кард. Шоёни зикр аст, ки дар њаёти фарњанги мардуми суѓд њунари мусиќї низ маќоме хос доштааст. Аз суннатњои мусиќии роиљ ва асили маросимї ё тўдаии мардуми Яѓноб бо навои мусиќї «наът», «мухаммас», «њавозї», «фалак»  ва жанри «гўрўѓлисарої», «байтњои ошиќї»  ва... будааст.

کلیدواژه‌ها [English]

  • забони яѓнобї
  • шеър
  • суруд
  • суннатњои мусиќї