حصار در قرن نوزده میلادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار

چکیده

حصار یکی از ملک‌های مهم ورارود است که در گذر تاریخ به‌دلیل داشتن جایگاه استراتژیک و امکانات اقتصادی در تعیین خط سیاسی بیشتر خاندان‌های حکمران منطقه، نقشی مؤثر داشته است. البته، نقش این منطقه از عهد تیموریان به بعد در سرنوشت ورارود بیشتر شده است. تأثیر حصار در جغرافیای سیاسی و اقتصادی تاجیکستان معاصر نیز انکارناشدنی است. ازآنجا‌که قرن نوزدهم میلادی برای ایران و ورارود آغاز تحولات سرنوشت‌ساز بود،  در این مقاله مهم‌ترین حوادث منطقة حصار در این قرن تذکر داده شده است. پس از بیان مهم‌ترین حوادث سیاسی این منطقه در قرن نوزدهم، راجع به موضوعاتی نظیر املاک‌داری‌های بیکی حصار، کلان‌ترین ملک‌‌های این ناحیه، وسعت جغرافیایی، تعداد نفوس، نژاد‌ها، مشاغل، میزان مالیات، مراکز صنعتگری، تعداد سپاهیان، تقسیمات نابرابر زمین، بیداد و ستم مأموران دولتی و... بحث شده است. نگارنده در پایان پس از بررسی وضع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی حصار در قرن نوزدهم به این نتیجه رسیده است که جنگ‌های خانوادگی امیران ورارود اوضاع منطقه را ناآرام کرده و زمینه‌های اشغال سریع آن را ازجانب ارتش روس فراهم آورده است. حاکمان حصار پس از اشغال روس‌ها نیز بیشتر در فکر ثروت‌اندوزی و غارت رعیت بودند؛ از‌این‌رو، با تغییر یافتن آن‌ها احوال مردمان بازهم صعب‌تر می‌شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Њисор дар ќарни нуздањи мелодї

نویسنده [English]

  • Сайфуллоњи Муллољон
چکیده [English]

          Њисор яке аз мулкњои муњимми Варорўд аст, ки дар гузари таърих ба далели доштани љойгоњи стратегї ва имконоти иќтисодї дар таъйини хатти сиёсии бештари хонадонњои њукмрони минтаќа наќше муассир доштааст. Албатта, наќши ин минтаќа аз ањди Темуриён ба баъд дар сарнавишти Варорўд бештар шудааст. Таъсири Њисор дар љуѓрофиёи сиёсї ва иќтисодии Тољикистони муосир низ инкорношуданист. Аз он љо ки ќарни нуздањуми мелодї барои Эрон ва Варорўд оѓози тањаввулоти сарнавиштсоз буд,  дар ин маќола муњимтарин њаводиси минтаќаи Њисор дар ин ќарн тазаккур дода шудааст. Пас аз баёни муњимтарин њаводиси сиёсии ин минтаќа дар ќарни нуздањум, рољеъ ба мавзўъоте назири амлокдорињои бекии Њисор, калонтарин мулкњои ин ноњия, вусъати љуѓрофиёї, теъдоди нуфус, нажодњо, машоѓил, мизони молиёт, марокизи санъатгарї, теъдоди сипоњиён, таќсимоти нобаробари замин, бедоду ситами маъмурони давлатї ва... бањс шудааст. Нигоранда дар поён пас аз баррасии вазъи сиёсї, иќтисодї ва иљтимоии Њисор дар ќарни нуздањум ба ин натиља расидааст, ки љангњои хонаводагии амирони Варорўд авзоъи минтаќаро ноором карда ва заминањои ишѓоли сареъи онро аз љониби артиши рус фароњам овардааст. Њокимони Њисор пас аз ишѓоли русњо низ бештар дар фикри сарватандўзї ва ѓорати раият буданд. Аз ин рў, бо таѓйир ёфтани онњо ањволи мардумон боз њам саъбтар мешуд.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Њисор
  • ќарни нуздањи мелодї
  • авзоъи сиёсї
  • иќтисодї ва иљтимої