درویش ناصر بخارایی و نسخه‌های دیوان او

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار

چکیده

درویش ناصر بخارایی یکی از شاعران غزل‌سرای طراز اول قرن هشتم هجری است که خدمتش در رونق غزل عاشقانۀ عارفانه نظررس بوده و خواجه حافظ به شعر او نظر داشته است. در این مقاله، نگارنده ابتدا مهم‌ترین منابعی را که دربارۀ این شاعر برجستۀ ادب فارسی سخن گفته‌اند، معرفی کرده است. تذکره‌ها جزء اولین منابعی هستند که مطالبی راجع به ناصر بخارایی ذکر کرده‌اند و او را به صفت عارف بزرگ به‌حق‌رسیده و شاعر توانای شیرین‌سخن ستوده‌اند. از میان خاورشناسان اروپایی یان ریپکا، هرمان اته، رئو و ادگار بلوشه در فهرست‌های خود از او یاد کرده‌اند. از ناصر بخارایی در بیشتر کتاب‌های تاریخ ادبیات فارسی و تاجیکی ازجمله شعرالعجم شبلی نعمانی، نمونۀ ادبیات تاجیک صدرالدین عینی، تاریخ ادبیات در ایران ذبیح‌الله صفا و... نیز یاد شده است. اما نخستین تحقیقات جدی درمورد این شاعر نیکوخیال به قلم پرویز ناتل خانلری در مقالۀ «آشنایان حافظ- ناصر بخارایی» تعلق دارد. مهدی درخشان نیز که دیوان شاعر را نشر کرده، در مقالۀ «این ترجیع‌بند از کیست؟» دربارۀ یکی از ترجیع‌بند‌های این شاعر بحث کرده است. بهاءالدین خرمشاهی نیز در حافظ‌نامه از ناصر بخارایی یاد کرده است. در ادامۀ این مقاله نسخه‌های دیوان، بیاض و جنگ‌هایی که اشعار ناصر بخارایی در آن‌ها ثبت است و از نظر محققان دور مانده، معرفی شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Дарвеш Носири Бухорої ва нусхањои девони ў

نویسنده [English]

  • Шарифмрод Исрофилниё
چکیده [English]

Дарвеш Носири Бухорої яке аз шоирони ѓазалсарои тирози аввали ќарни њаштуми њиљрї аст, ки хидматаш дар равнаќи ѓазали ошиќонаи орифона назаррас буда ва Хоља Њофиз ба шеъри ў назар доштааст. Дар ин маќола нигоранда ибтидо муњимтарин манобеъеро, ки дар бораи ин шоири барљастаи адаби форсї сухан гуфтаанд, муаррифї кардааст. Тазкирањо љузъи аввалини манобеъе њастанд, ки матолибе рољеъ ба Носири Бухорої зикр кардаанд ва ўро ба сифати орифи бузурги бањаќрасида ва шоири тавонои ширинсухан ситудаанд. Аз миёни ховаршиносон  аврупоииён  Рипка, Њерман Эте, Рю ва Эдгар Блоша дар фењристњои худ аз ў ёд кардаанд. Аз Носири Бухорої дар бештари китобњои таърихи адабиёти форсї ва тољикї, аз љумла «Шеърулаљам»-и Шиблии Нуъмонї, «Намунаи адабиёти тољик»-и Садриддин Айнї, «Таърихи адабиёт дар Эрон»-и Забењуллоњи Сафо ва... низ ёд шудааст. Аммо нахустин тањќиќоти љиддї дар мавриди ин шоири некўхаёл ба ќалами Парвиз Нотили Хонларї дар маќолаи «Ошноёни Њофиз-Носири Бухорої»  тааллуќ дорад. Мањдии Дурахшон низ, ки девони шоирро нашр карда, дар маќолаи «Ин тарљеъбанд аз кист?» дар бораи яке аз тарљеъбандњои ин шоир бањс кардааст. Бањоуддини Хуррамшоњї низ дар «Хофизнома» аз Носири Бухорої ёд кардааст. Дар идомаи ин маќола нусхањои девон, баёз ва љунгњое, ки ашъори Носири Бухорої дар онњо сабт аст ва аз назари муњаќќиќон дур монда, муаррифї шудааст.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Дарвеш Носири Бухорої
  • ѓазалсаро
  • нусхањои девон