نسخ خطی کتابخانۀ ملی حکیم ابوالقاسم فردوسی تاجیکستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار

چکیده

نسخه‌های قدیمی جزئی از آثار و هویت ملی هر قوم و ملت به‌شمار می‌رود. خوشبختانه برخی از این آثار در جمهوری تاجیکستان تا امروز محفوظ مانده‌اند. یکی از مهم‌ترین مراکز نسخ خطی تاجیکستان شعبۀ دست‌خط‌های شرق کتابخانۀ ملی «ابوالقاسم فردوسی جمهوری تاجیکستان» است که به‌مدد گروهی از دانشمندان معتبر ازجمله استاد صدرالدین عینی، باباجان غفوراف، عبدالغنی میرزایف و... تأسیس شده است. شایان ذکر است که در سال ۱۹۵۳م حدود ۴۰۰۰ نسخۀ نادر از کتابخانۀ ملی فردوسی به آکادمی علوم تاجیکستان انتقال داده شد که این عمل سهو باعث خالی شدن این کتابخانه از گنجینۀ گرانبهایی شد. رهبران وزارت فرهنگ درپی این اقدام درصدد جبران آن شدند و بدین ترتیب گروهی مأمور جمع‌آوری نسخه‌های خطی از شهرها و ناحیه‌های جمهوری شدند. طی حدود هفتاد سال برای بار دوم در این شعبه بیش از ۲۲۰۰ نسخۀ گرانبها فراهم شد که متعلق به سده‌های ۱۳-۱۹م هستند. اما متأسفانه از سال‌های دهۀ نود به این سو این کار به شیوۀ قبل ادامه نمی‌یابد. بیش از ۸۰-۸۵ درصد ذخیرۀ دست‌نویس‌های این شعبه به خط و زبان فارسی است. ازجملۀ این نسخ می‌توان به تاریخ طبری، تاریخ فیروزشاهی، دیوان جامی، شاهنامۀ فردوسی و... اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Нусахи хаттии Китобхонаи миллии њаким Абулќосим Фирдавсии Тољикистон

نویسنده [English]

  • Абдуллољон Юнусов
چکیده [English]

Нусхањои ќадимї љузъе аз осор ва њувияти миллии њар ќавму миллат ба шумор меравад. Хушбахтона бархе аз ин осор дар Љумњурии Тољикистон то имрўз мањфуз мондаанд. Яке аз муњимтарин марокизи нусахи хаттии Тољикистон шуъбаи дастхатњои Шарќи Китобхонаи милли Абулќосим Фирдавсии Љумњури Тољикистон  аст, ки ба мадади гурўње аз донишмандони муътабар, аз љумла устод Садриддин Айнї, Бобољон Ѓафуров, Абдулѓанї Мирзоев ва... таъсис шудааст. Шоёни зикр аст, ки дар сол 1953 њудуди 4000 нусхаи нодир аз Китобхонаи миллии Фирдавсї ба Академияи улуми Тољикистон интиќол дода шуд, ки ин амали сањв боиси холї шудани ин китобхона аз ганљинаи гаронбањое шуд. Рањбарони вазорати фарњанг дар пайи ин иќдом дар садади љуброни он шуданд ва бад-ин тартиб гурўње маъмури љамъоварии нусхањои хаттї аз шањрњо ва ноњияњои љумњурї шуданд. Тайи њудуди њафтод сол барои бори дувум дар ин шуъба беш аз 2200 нусхаи гаронбањо фароњам шуд, ки мутааллиќ ба садањои 13-19м њастанд. Аммо мутаассифона аз солњои дањаи навад ба ин сў ин кор ба шеваи ќабл идома намеёбад. Беш аз 80-85 дарсади захираи дастнависњои ин шуъба ба хатту забони форсї аст. Аз љумлаи ин нусах метавон ба «Таърихи Табарї», «Таърихї Фирўзшоњї», девони Љомї, «Шоњнома»-и Фирдавсї ва... ишора кард.

کلیدواژه‌ها [English]

  • нусахи хаттї
  • Тољикистон
  • Китобхонаи миллии њаким Абулќосим Фирдавсї