سیدرضا علیزاده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد دانشگاه روزنامه‌نگاری دانشگاه ملّی تاجیکستان

چکیده

سیدرضا علیزاده یکی از سرشناس‌ترین روشن‌فکران و معارف‌پروران تاجیک است. او در سال 1887م در ناحیۀ باغ‌شمال سمرقند در خانواده‌ای هنرمند به دنیا آمد، در همین شهر کسب علم کرد، زبان‌های گوناگون (حدود هفت زبان) را آموخت و با مطبوعات ایران و آذربایجان و دیگر ممالک شرق آشنایی پیدا کرد. علیزاده از روزهای نخست تأسیس نشریه‌های معارف‌پرور تاجیک، سمرقند و آیینه، به‌عنوان مسئول بخش تاجیکی ایفای وظیفه می‌کرد و درد فارسی‌زبانان آسیای میانه‌ را به روی صفحه می‌آورد. او بیشتر به مسائل مکتب فارسی‌زبانان توجه نشان می‌داد و در این نشریه‌ها مشکلات این مکتب‌ها را بررسی می‌کرد. تأسیس دولت شورایی که به برابری حقوق همة ملت‌ها و تأسیس مکتب، مطبعه و مطبوعات به زبان ملی تأکید می‌کرد، توجه علیزاده را بیشتر به خود معطوف داشت؛ تا اینکه در سال 1919م به نشر نخستین هفته‌نامة تاجیکی، شعلة انقلاب، مبادرت کرد. هدف اصلی این روزنامه‌نگار عدالت‌پرور هدایت هم‌ملتان به آموختن علم و معارف زمان و اصلاح هرچه سریع‌تر کمبود و نارسایی‌های حیات اجتماعی بود. بیشتر مقاله‌هایی که وی به نگارش درآورده، در راستای تحقق این اهداف است. او همچنین به‌عنوان دبیرمسئول در طبع و نشر نخستین روزنامة عاموی تاجیکی به نام آواز تاجیک (1924) و در تأسیس نشریات دولتی تاجیکستان (1925) فعالانه شرکت داشته است. علیزاده مؤلف کتاب نخستین (الفبای تاجیکی دورة شوروی) و صرف و نحو تاجیکی نیز است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Сайидризо Ализода

نویسنده [English]

  • Пайванди Гулмуродзода
چکیده [English]

Сайидризо Ализода яке аз саршиностарин равшанфикрон ва маорифпарварони тољик аст. Ў дар соли 1887 мелодӣ дар ноњияи Боѓи Шамоли Самарќанд дар хонаводаи њунарманд ба дунё омад. Дар њамин шањр касби илм кард, забонњои гуногун (њудуд њафт забон)-ро омўхт ва бо матбуоти Эрон ва Озарбойљон ва дигар мамолики шарќ ошної пайдо кард. Ализода аз рўзњои нахусти таъсиси нашрияњои маорифпарвари тољик “Самарќанд” ва “Оина” ба унвони масъули бахши тољикӣ ифои вазифа мекард ва дарди форсизабонони Осиёи Миёнаро ба рўйи сафња меовард. Ў бештар ба масоили мактаби форсизабонон таваљљуњ нишон медод ва дар ин нашрияњо мушкилоти ин мактабњоро баррасӣ мекард. Таъсиси давлати Шўравӣ, ки ба баробарии њуќуќи њамаи миллатњо ва таъсиси мактаб, матбаа ва матбуот ба забони миллӣ таъкид мекард, таваљљуњи Ализодаро бештар ба худ маътуф дошт. То ин ки дар соли 1919 мелодӣ ба нашри нахустин њафтаномаи тољикї “Шуълаи инќилоб” мубодарат кард. Њадафи аслии ин рўзноманигори адолатпарвар њидояти њаммиллатон ба омўхтани илм ва маорифи замон ва ислоњи њарчи сареътари камбуд ва норасоињои њаёти иљтимої буд. Бештар маќолањое, ки вай ба нигориш дароварда, дар ростои тањаќќуќи ин ањдоф аст. Ў њамчунин ба унвони дабири масъул дар табъ ва нашри нахустин рўзномаи тољикӣ ба номи “Овози тољик” (1924) ва дар таъсиси Нашриёти давлатии Тољикистон (1925) фаъолона ширкат доштааст. Ализода муаллифи китоби нахустин алифбои тољикии давраи Шўравї ва сарфу нањви тољикӣ низ аст.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Сайидризо Ализода
  • “Шуълаи инќилоб”
  • “Овози тољик”