نقش اسلام در خودشناسی ملی تاجیکان و اقوام ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار

چکیده

در تکوین زبان فارسی دری، زبان کلاسیک مردم تاجیک و فارسی‌زبانان در سرزمین بخارا یا شرق ایران‌زمین تاریخی، سهم علمای عرب‌‌نژاد مسلمان بسیار زیاد است؛ زیرا آن‌ها با همدستی دانشمندان ایرانی‌نژاد از بین زبان‌های فارسی میانه، لهجة پارسی دری را برگزیده و در غنی کردن ذخیرة لغوی و ارتقای مقام و منزلت این زبان کوشش‌های بسیاری به خرج دادند که از این زبان در علم زبان‌شناسی با اصطلاح «فارسی نو» یاد می‌شود. نگارنده معتقد است که ترجمه و تفسیر قرآن و به‌جا آوردن مراسم و عبادات دینی به زبان پارسی دری و دیگر زبان‌های غیرعربی توانسته است به گسترش همه‌جانبة شرع محمدی در دیگر ممالک شرق و غرب مساعدت کند؛ از‌همین‌رو، این سیاست در سرزمین تاجیکان نیز مورد استفاده قرار گرفت. از سوی دیگر، ورود اسلام و آیین باعدالت دین مبین اسلام بود که نا‌برابری و بی‌عدالتی را در جامعة آن روز ایران‌زمین از بین برد و به مردم عامی و زحمت‌کش حق مالکیت و آزادی داد؛ بنابراین، اجداد تاجیکان و دیگر مردمان ایرانی‌نژاد از دل و جان اسلام را پذیرفتند. نگارنده در پایان به این نتیجه رسیده است که دین اسلام در تکوین تمدن خلق تاجیک و خودشناسی ملی و تأسیس دولت‌های پرقدرت تاجیکان و اقوام ایرانی خدمت ارزنده‌ای را به‌جا آورده که نمونۀ آن تشکیل دولت سامانی و به‌وجود آوردن زبان فارسی نو است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Наќши ислом дар худшиносии миллии тољикон ва аќвоми эронӣ

نویسنده [English]

  • Қиёмиддин Сатторӣ
چکیده [English]

 Дар таквини забони форсии дарї, забони классикии мардуми тољик ва форсизабонон дар сарзамини Бухоро ё шарќи эронзамини таърихї сањми уламои арабнажоди мусулмон бисёр зиёд аст. Зеро онњо бо њамдастии донишмандони эронинажод аз байни забонњои форсии миёна, лањљаи порсии дариро баргузида ва дар ѓанӣ кардани захираи луѓавї ва иртиќои маќом ва манзалати ин забон кўшишњои бисёре ба харљ доданд, ки аз ин забон дар илм забоншиносӣ бо истилоњи «форсии нав»  ёд мешавад. Нигоранда муътаќид аст, ки тарљума ва тафсири Ќуръон ва ба љо овардани маросим ва ибодоти динӣ ба забони порсии дарї ва дигар забонњои ѓайриарабӣ тавонистааст ба густариши њамаљонибаи шаръи Муњаммадӣ дар дигар мамолики шарќу ѓарб мусоидат кунад. Аз њамин рӯ, ин сиёсат дар сарзамини тољикон низ мавриди истифода ќарор гирифт. Аз сўи дигар, вуруди ислом ва оини боадолати дини мубини ислом буд, ки нобаробарї ва беадолатиро дар љомеаи он рўзи Эронзамин аз байн бурд ва ба мардуми омї ва зањматкаш њаќќи моликият ва озодї дод. Бинобарин, аљдоди тољикон ва дигар мардумон эронинажод аз дилу љон исломро пазируфтанд. Нигоранда дар поён ба ин натиља расидааст, ки дини ислом дар таквини тамаддуни халќи тољик ва худшиносии миллї ва таъсиси давлатњои пурќудрати тољикон ва аќвоми эронї хидмати арзандаеро ба љо оварда, ки намунаи он ташкили давлати Сомониён ва ба вуљуд овардани забони форсии нав аст.

کلیدواژه‌ها [English]

  • дини ислом
  • худшиносии миллї
  • тољикон
  • аќвоми эронї