روزنۀ نور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار

چکیده

این مقاله با هدف تبیین دشواری و پیچیدگی‌های نشر اولین روزنامۀ تاجیکی، بخارای شریف، و نیز تحلیل و بررسی مطالب مندرج در آن به نگارش درآمده است. ابتدای قرن بیست دوران تحولات، جنبش‌ها و انقلاب‌ها بود. در این دوره، انقلاب اول روس، انقلاب‌های مشروطیت در ایران و ترکیه، و حرکت ملی آزادی‌خواهان در کشورهای دیگر بر افکار و اندیشۀ نوجویان بخارا نیز تأثیر گذاشت و بحث و مناظرۀ نوخواهان و محافظه‌کاران را تقویت کرد. این وقایع در اندیشه و ملاحظۀ روشنگران و معارف‌پروران بخارا انقلابی فکری به‌وجود آورد و درپی آن روزنامۀ تاجیکی بخارای شریف به سردبیری میرزاجلال یوسف‌زاده در ۱۱ مارس سال ۱۹۱۲م به‌طبع رسید. سلسله‌مقاله‌های میرزاجلال در بخارای شریف که بالغ بر دویست عنوان است، نقش مهمی در روشنگری و آگاهی مردم تاجیک برعهده داشت. نگارنده مقالۀ حاضر بعد از معرفی تعدادی از این مقالات و تحلیل و بررسی محتوای آن‌ها به این نتیجه رسیده است که میرزا‌جلال به‌همراه میرزاسراج حکیم در بخارای شریف توجه مردم را به مسائلی جلب کرده‌اند که حل آن‌ها در رشد و آبادی کشور نقشی مهم داشته است؛ از‌همین‌رو، وی تأکید می‌کند که هم‌اکنون وقت آن رسیده است که مطالب خواندنی و جالب محرّر و مؤلف فعال روزنامه، میرزاجلال یوسف‌زاده، و یکی از پایه‌گذارانش، میرزاسراج حکیم، و همۀ روشنفکران تاجیک از صفحات روزنامۀ بخارای شریف گردآوری و از دانش و مهارت و جهان‌بینی آن‌ها در حل‌و‌فصل معماهای امروز استفاده شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Равзанаи нур

نویسنده [English]

  • Пайванди Гулмуродзода
چکیده [English]

Ин маќола бо њадафи баёни душворї ва печидагињои нашри аввалин рўзномаи тољикї “Бухорои шариф” ва низ тањлилу баррасии матолиби мундариљ дар он ба нигориш даромадааст. Ибтидои ќарни бист даврони тањаввулот, љунбишњо ва инќилобњо буд. Дар ин давра, инќилоби аввали рус, инќилобњои машрута дар Эрону Туркия ва њаракати миллии озодихоњон дар кишварњои дигар бар афкор ва андешаи нављӯёни Бухоро низ таъсир гузошт ва бањсу мунозираи навхоњон ва муњофизакоронро таќвият кард. Ин воќеаҳо дар андеша ва мулоњизаи равшангарон ва маорифпарварони Бухоро инќилоби фикрӣ ба вуљуд овард ва дар пайи он рўзномаи тољикии “Бухорои шариф” бо сардабирии Мирзољалоли Юсуфзода дар 11-уми марти соли 1912 мелодӣ ба табъ расид. Силсиламаќолањои Мирзољалол дар “Бухорои шариф”, ки болиѓ бар дусад унвон аст, наќши муњиме дар равшангарї ва огоњии мардуми тољик бар уњда дошт. Нигорандаи маќолаи њозир баъд аз муаррифии теъдоде аз ин маќолот ва тањлилу баррасии муњтавои онњо ба ин натиља расидааст, ки Мирзољалол ба њамроњи Мирзосирољи Ҳаким дар “Бухорои шариф” таваљљуњи мардумро ба масоиле љалб кардаанд, ки њалли онњо дар рушду ободии кишвар наќши муњим доштааст. Аз њамин рӯ, вай таъкид мекунад, ки њамакнун ваќти он расидааст, ки матолиби хонданї ва љолиби муњарриру муаллифи фаъоли рўзнома, Мирзољалоли Юсуфзода ва яке аз поягузоронаш Мирзосирољи Ҳаким ва њамаи равшанфикрони тољик аз сафањоти рўзномаи “Бухорои шариф” гирдоварї ва аз донишу мањорат ва љањонбинии онњо дар њаллу фасли муаммоњои имрўз истифода шавад.

کلیدواژه‌ها [English]

  • “Бухорои шариф”
  • Мирзољалоли Юсуфзода
  • Мирзосирољи Ҳаким