چند سخن راجع به ساخت روایت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار

چکیده

روایت یکی از معمول‌ترین نوع‌ نثر شفاهی است که در همۀ دوره‌ها در فولکلور تاجیک موقعیت استوار داشته است. محققان در توصیف خصوصیت‌های اساسی روایت بر این باورند که روایت‌ها «تصویر خبری» مردم دربارۀ این یا آن شخص، حادثه، یا هدف بوده است که گوینده (یا شنونده) به حقیقی بودن آن‌ها اعتماد دارد و در آن‌ها فکر مردم افاده می‌یابد. روایت‌ها دارای حجم، شکل و ساختار معیّن‌اند که این خصیصه برای تمایز آن‌ها از ژانرهای دیگر نثر شفاهی نشانه‌ای مهم به‌شمار می‌رود. زبان روایت موجز است و در آن هیچ جمله و حتی کلمه‌ای غیرضرور بیان نمی‌شود. هر جمله در متن روایت وظیفه و در زنجیرۀ تصویر جایگاه خاص خود را دارد. روایت ژانر زندۀ فولکلور است که به‌وجود می‌آید، رشد و صیقل می‌آید و موافق وظیفۀ خود در روزگار مردم به‌کار می‌رود. به باور نگارندۀ این مقاله، روایت یک نوع متن استوار نثر شفاهی است که برای رسانیدن معلومات و به‌طور غیررسمی ثابت کردن حقیقتی دربارۀ این یا آن حادثه، اشیا، هدف و شخصیت‌های تاریخی و اساطیری ازطرف گوینده به‌کار برده می‌شود. به‌طور کلی، ساختار روایت عبارت از آغاز و انجام است و میان این دو نقطة کناری دو موضوع جای می‌گیرد که اولی سبب و دومی نتیجه است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Чанд сухан рољеъ ба сохти ривоят

نویسنده [English]

  • Дилшод Рањимов
چکیده [English]

Ривоят яке аз маъмултарин навъњои насри шифоњї аст, ки дар њамаи даврањо дар фолклори тољик мавќеияти устувор доштааст. Муњаќќиќон дар тавсифи хусусиятњои асосии ривоят бар ин боваранд, ки ривоятњо «тасвири хабарї»-и  мардум дар бораи ин ё он шахс, њодиса ё њадаф будааст, ки гўянда (ё шунаванда) ба њаќиќї будани онњо эътимод дорад ва дар онњо фикри мардум афода меёбад. Ривоятњо дорои њаљм, шакл ва сохтори муайянанд, ки ин хасиса барои тамоюзи онњо аз жанрњои дигари насри шифоњї нишонае муњим ба шумор меравад. Забони ривоят мўљаз аст ва дар он њељ љумла ва њатто калимае ѓайризарур баён намешавад. Њар љумла дар матни ривоят вазифа ва дар занљираи тасвир љойгоњи хосси худро дорад. Ривоят жанри зиндаи фолклор аст, ки ба вуљуд меояд, рушд ва сайќал меёбад ва мувофиќи вазифаи худ дар рўзгори мардум ба кор меравад. Ба бовари нигорандаи ин маќола ривоят як навъ матни устувори насри шифоњї аст, ки барои расонидани маълумот ва ба таври ѓайрирасмї собит кардани њаќиќате дар бораи ин ё он њодиса, ашё, њадаф ва шахсиятњои таърихї ва асотирї аз тарафи гўянда ба кор бурда мешавад. Ба таври куллї сохтори ривоят иборат аз оѓоз ва анљом аст ва миёни ин ду нуќтаи канории ду мавзўъ љой мегирад, ки аввалї сабаб ва дувумї натиља аст.

کلیدواژه‌ها [English]

  • насри шифоњї
  • жанрњои фолклор
  • ривоят