فرهنگ‌نگاری و زبان ادبی معاصر تاجیکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار

چکیده

فرهنگ‌نگاری در زبان تاجیکی تاریخی طولانی دارد؛ اما از اواخر دهۀ بیستم عصر گذشته، ضرورت تهیه و تدوین فرهنگ‌های نوی زبان تاجیکی به‌میان آمد. در همایشی بانام «کنفرانس یکم آموزش کادرهای تولیدی تاجیکستان شوروی» که به سال ۱۹۳۲م در لنینگراد برگزار گردید، مسئلۀ ترتیب فرهنگ‌های گوناگون، تنظیم اصول اصطلاح‌سازی زبان تاجیکی و... بررسی شد و دانشمندان برجسته‌ای چون الدینبورگ، برتلس، فریمان، زاروبین، یاکوبسن و... اندیشه‌های خود را بیان کردند. با هدف عملی کردن توصیه‌های این کنفرانس هیئتی زیر نظر صدرالدین عینی تشکیل شد و با هدف تهیۀ لغت روسی- تاجیکی آغاز به کار کرد. در این مقاله، مؤلف ابتدا ویژگی‌های این فرهنگ را برشمرده و به بیان نظرات برتلس درخصوص این فرهنگ و نیز فرهنگ دیگری باعنوان لغت‌نامۀ تفسیری زبان تاجیکی پرداخته است. در ادامه، نظر سخنرانان دیگر این کنفرانس را دربارة مشکلات مربوط به ترتیب فرهنگ‌های دوزبانه، نظریه‌های نو درزمینۀ اصول لغت‌سازی، لزوم تألیف لغت‌نامۀ تفصیلی اصطلاحات سیاسی و... ذکر کرده است. در پایان نیز به مشکلات فرهنگ‌سازی و فرهنگ‌نگاری این دوره که متأثر از فضای سیاسی آن روزگار بوده، اشاره کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Фарњангнигорї ва забони адабии муосири тољикї

نویسنده [English]

  • Сайфиддин Назарзода
چکیده [English]

Фарњангнигорї дар забони тољикї таърихї тўлонї дорад. Аммо аз авохири дањаи бистуми асри гузашта зарурати тањия ва тадвини фарњангњои нави забони тољикӣ ба миён омад. Дар њамоише бо номи «Конфронси якуми омўзиши кодрњои тавлиди Тољикистони Шўравї» , ки ба соли 1932 м. дар Ленинград баргузор гардид, масъалаи тартиб додани фарњангњои гуногун, танзими усули истилоњсозии забони тољикї ва... баррасї шуд ва донишмандони барљастае чун Олденбург, Бертелс, Фрейман, Зарубин, Якобсон ва... андешањои худро баён карданд. Бо њадафи амалї кардани тавсияњои ин конфронс њайате зери назари Садриддин Айнї ташкил шуд ва бо њадафи тањияи «Луѓати русї- тољикї» оѓоз ба кор кард. Дар ин маќола  муаллиф ибтидо вижагињои ин фарњангро баршумурда ва ба баёни назароти Бертелс дар хусуси ин фарњанг ва низ фарњанги дигаре бо унвони «Луѓатномаи тафсирии забони тољикї»  пардохтааст. Дар идома назари суханронони дигари ин конфронсро дар бораи мушкилоти марбут ба тартиби фарњангњои дузбона, назарияњои нав дар заминаи усули луѓатсозї, лузуми таълифи луѓатномаи тафсилии истилоњоти сиёсї ва... зикр кардааст. Дар поён низ ба мушкилоти фарњангсозї ва фарњангнигории ин давра, ки мутаассир аз фазои сиёсии он рўзгор буда, ишора кардааст.

کلیدواژه‌ها [English]

  • фарњангнигорї
  • забони тољикї
  • «Луѓати русї- тољикї»
  • Бертелс