نظری به روابط ادبی ختلان و هند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار

چکیده

سرزمین ختلان از مهم‌ترین مناطق تاجیکستان و زادگاه ظهور مکتب و نهضت‌های علمی و ادبی در طی قرن‌های گذشته است. از شخصیت‌های مهم فرهنگی و ادبی این دیار می‌توان به میرسیدعلی همدانی اشاره کرد. طبق معلومات منابع تاریخی میرسیدعلی همدانی در نیمۀ اول قرن چهاردهم میلادی از همدان به ختلان آمد و به تبلیغ اسلام و تألیف آثار گوناگون مشغول شد و پیروان زیادی پیدا کرد. میرسیدعلی در طول حیات خویش چندین بار به کشمیر هند مسافرت کرد و میان سلاطین و بزرگان این دیار نفوذ مذهبی زیادی به‌دست آورد. رابطة قوی میان ادیبان هند و ختلان به غیر از دورۀ سیدعلی همدانی در دیگر دوران تاریخی نیز ادامه یافت. نمونه‌ای از آن، سفر حیات جان مشهور به «باقی کولابی»، از شاعران عصر شانزدهم میلادی تاجیک، به هند است که ارتباط ادبی هند و ختلان را تقویت بخشید. در جمع‌بندی روابط ادبی ختلان و هند می‌توان به این نتیجه رسید که پیوند ادبی این دو منطقه سابقۀ قدیمی تاریخی دارد و برای گسترش و رواج آن، مقام سیدعلی همدانی خیلی بزرگ است. تقویت این روابط در زمینة ارادت و اخلاص به شخصیت های معنوی جهت دیگر رواج مناسبت‌ها به سوی هند، حرکت کردن اهل ادب ختلان را نیز در پی آورد که حاصل آن گسترش پیوند ادبی هر دو منطقه بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Назаре ба равобити адабии Хатлон ва Њинд

نویسنده [English]

  • Ѓаффорова Замира
چکیده [English]

Сарзамин Хатлон аз муњимтарин манотиќи Тољикистон ва зодгоњи зуњури мактаб ва нењзатњои илмї ва адабї дар тайи ќарнњои гузашта аст. Аз шахсиятњои муњимми фарњангї ва адабии ин диёр метавон ба Мир Саййидалии Њамадонї ишора кард. Тибќи маълумоти манобеъи таърихї Мир Саййидалии Њамадонї дар нимаи аввали ќарни чањордањуми мелодї аз Њамадон ба Хатлон омад ва ба таблиѓи ислом ва таълифи осори гуногун машѓул шуд ва пайравони зиёде пайдо кард. Вай дар тўли њаёти хеш чандин бор ба Кашмири Њинд мусофират кард ва миёни салотин ва бузургони ин диёр нуфузи мазњабии зиёде ба даст овард. Робитаи ќавии миёни адибони Њинд ва Хатлон ба ѓайр аз давраи Саййидалии Њамадонӣ дар дигар даврони таърихї низ идома ёфт. Намунае аз он сафари Њаётљон машњур ба Боќии Кўлобї, аз шоирони ќарни шонздањуми мелодии тољик ба Њинд аст, ки иртиботи адабии Њинд ва Хатлонро таќвият бахшид. Дар љамъбандии равобити адабии Хатлон ва Њинд метавон ба ин натиља расид, ки пайванди адабии ин ду минтаќа собиќаи ќадими таърихї дорад ва барои густариш ва ривољи он маќоми Саййидалии Њамадонї хеле бузург аст. Таќвияти ин равобит дар заминаи иродат ва ихлос ба шахсиятњои маънавї љињати дигари ривољи муносибатњо ба сўи Њинд њаракат кардани ањли адаби Хатлонро низ дар пай овард, ки њосили он густариши пайванди адабї њар ду минтаќа буд.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Хатлон
  • Њинд
  • пайванди адабї
  • Мир Саййидалии Њамадонї
  • файзи ќадами Амири Кабир