آیا رودکی را «حکیم» خواندن رواست؟

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار

چکیده

در منابع ادبی و تاریخی، سلسله القاب و عنوان‌های افتخاری برای استاد رودکی استفاده شده است. یکی از این القاب و عناوین «حکیم» است که این مقاله در پی بررسی و صحت و سقم این عنوان نسبت به رودکی است. سعید نفیسی با استناد به سخن مؤلفان نزدیک به رودکی و اینکه در قرن چهارم معمول نبوده است لقب «حکیم» را برای شعرا به‌کار ببرند، کاربرد این لقب را برای رودکی نادرست می‌داند؛ حال‌ آنکه منابعی همچون کلمات‌الشعرا، ریاض‌الشعرا و... رودکی را با عنوان «حکیم» یاد می‌کنند. منوچهری دامغانی نیز در دیوان شعر خود رودکی، شهید بلخی و بعضی شاعران دیگر را با عنوان «حکیم» ذکر کرده است. در لغت‌نامۀ دهخدا نیز واژۀ «حکیم» به معنای شاعر استفاده شده است. همچنین، با توجه توضیحاتی که خواجه نصیر‌الدین طوسی در اخلاق ناصری دربارۀ حکمت آورده است، می‌توان آثار رودکی را آراسته به حکمت دانست. بنابر همۀ دلایل ذکرشده، نسبت عنوان «حکیم» به رودکی را می‌توان حقیقت محض دانست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Оё устод Рўдакиро «њаким» хондан равост?

نویسنده [English]

  • Амрияздон Алимардонов
چکیده [English]

Дар манобеъи адабї ва таърихї, силсилаи алќоб ва унвонњои ифтихорї барои устод Рўдакї истифода шудааст. Яке аз ин алќобу ановин «њаким» аст, ки ин маќола дар пайи баррасї ва сињњату суќми ин унвон нисбат ба Рўдакист. Саид Нафисї бо истинод ба сухани муаллифони наздик ба Рўдакї ва ин ки дар ќарни чањорум маъмул набудааст, лаќаби «њаким»-ро барои шуаро ба кор бибаранд, корбурди ин лаќабро барои Рўдакї нодуруст медонад. Њол он ки манобеъе њамчун «Калимотушшуаро», «Риёзушшуаро» ва... Рўдакиро бо унвони «њаким» ёд мекунанд. Манучењрии Домѓонї низ дар девони шеъри худ Рўдакї, Шањиди Балхї ва баъзе шоирони дигарро бо унвони «њаким» зикр кардааст. Дар «Луѓатнома»-и Дењхудо низ вожаи «њаким» ба маънои шоир истифода шудааст. Њамчунин бо таваљљуњи тавзењоте, ки Хоља Насируддини Тўcї дар «Ахлоќи носирї» дар бораи њикмат овардааст, метавон осори Рўдакиро ороста ба њикмат донист. Бино бар њамаи далоили зикршуда нисбати унвони «њаким» ба Рўдакиро метавон њаќиќати мањз донист.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Рўдакї
  • њаким
  • манобеъи таърихї
  • Устод Рўдакї ва сарнавишти китоби «Намунаи адабиёти тољик»