دو بیت از آثار رودکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار

چکیده

این مقاله دربارۀ دو قطعه شعر نوروزی از استاد رودکی است که نخستین بار در سال ۱۹۹۴ در دخیرۀ دست‌نویس‌های انستیتو شرق‌شناسی و میراث خطی یافت شده است. این دو قطعه جمعاً شامل چهار بیت است که در خلال یکی از تفاسیر قرآن کریم یافت شده و تاریخ کتابت آن تخمیناً بین قرن‌های چهاردهم و پانزدهم میلادی است. این تفسیر به‌طریق املا تألیف شده و مؤلف اشعار فراوانی به عربی و فارسی در موردهای مناسب یاد کرده است. هنگام تفسیر سورۀ «العلق»، مؤلف برای نشان دادن فضیلت قلم، یک قطعۀ نوروزی استاد رودکی و حکایت مربوط به آن را آورده است. در مصرع دوم این قطعه سکتۀ وزنی وجود دارد که احتمالاً در رسم‌الخط به سهو کاتب بوده است. در ادامه، قطعۀ دیگری از رودکی که به طریق لغز و چستان دربارۀ قلم گفته شده، آمده است. این قطعه هرچند که نو نیست و در نسخۀ چاپی آثار رودکی و یازده منبع آن یاد شده، در هیچ‌یک از آن‌ها به‌شکلی که در این دست‌خط آمده است، دیده نمی‌شود. این دو قطعه در وهلۀ اول تأییدگر نظر آن محققانی است که معتقد به اول‌بنا بودن رودکی‌اند. همچنین برای اول دیده می‌شود که اشعار رودکی در ضمن یک کتاب خالص دینی آورده شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ду байти нав аз осори Рўдакї

نویسنده [English]

  • Сайиднуриддин Шањбуддинов
چکیده [English]

          Ин маќола дар бораи ду ќитъа шеъри наврўзї аз устод Рўдакист, ки нахустин бор дар соли 1994 дар захираи дастнависњои Институти шарќшиносї ва мероси хаттї ёфт шудааст. Ин ду ќитъа љамъан шомили чањор байт аст, ки дар хилоли яке аз тафосири Ќуръони карим ёфт шуда ва таърихи китобати он тахминан байни ќарнњои чањордањум ва понздањуми мелодї аст. Ин тафсир ба тариќи имло таълиф шуда ва муаллиф ашъори фаровоне ба арабї ва форсї дар мавридњои муносиб ёд кардааст. Њангоми тафсири сураи «ал-Алаќ» муаллиф барои нишон додани фазилати ќалам як ќатъаи наврўзии устод Рўдакї ва њикояти марбут ба онро овардааст. Дар мисраъи дувуми ин ќитъа сактаи вазнї вуљуд дорад, ки эњтимолан дар расмулхат ба сањви котиб будааст. Дар идома ќатъаи дигаре аз Рўдакї, ки ба тариќи луѓаз ва чистон дар бораи ќалам гуфта шуда, омадааст. Ин ќитъа њарчанд ки нав нест ва дар нусхаи чопии осори Рўдакї ва ёздањ манбаъи он ёд шуда, дар њељ як аз онњо ба шакле, ки дар ин дастхат омадааст, дида намешавад. Ин ду ќитъа дар вањлаи аввал таъйидгари назари он муњаќќиќонест, ки муътаќид ба аввалбино будани Рўдакиянд. Њамчунин бори аввал дида мешавад, ки ашъори Рўдакї дар зимни як китоби холиси динї оварда шудааст.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Рўдакї
  • ќатъаи наврўзї
  • оё Рўдакиро «њаким» хондан равост