تلمیح در شعر رودکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار

چکیده

یکی از مهم‌ترین آرایه‌های ادبی در ادبیات فارسی تلمیح است. هرگاه در شعری به‌طور غیرمستقیم داستان، واقعۀ تاریخی، آیه یا حدیث و یا سخن مشهوری  در ذهن تداعی شود، آرایۀ تلمیح به‌کار رفته است. آرایه‌های ادبی گاهی زیبایی‌آفرین‌اند و گاهی مددگر معنای شعر، و کم هستند هنرمندانی که از هردو وجه بهره داشته باشند. تلمیح این بهرة دوجانبه را دارد و بدین لحاظ ارزشی دوچندان می‌یابد. در دیوان شعر رودکی نیز تلمیح از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این مقاله تلمیحات در دیوان رودکی را به سه بخش تقسیم می‌کند: تلمیحات دینی، تلمیحات ملی و تلمیحات پراکنده. در جمع‌بندی اشاره شده که تلمیحات دینی اشعار رودکی بیشتر شامل داستان‌های قرآنی است، در تلمیحات ملی حماسۀ ملی ایران باستان دیده می‌شود و در تلمیحات پراکنده بیشتر به اجرام سماوی و نیز سنت‌های ایرانی که در آن دوره متداول بوده‌اند، اشاره شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Талмеҳ дар девони Рўдакї

نویسنده [English]

  • Бењљат Саидї
چکیده [English]

Яке аз муњимтарин орояњои адабї дар адабиёти форсї талмењ аст. Њар гоњ дар шеъре ба таври ѓайримустаќим достон, воќеаи таърихї, оя ё њадис ва ё сухани машњуре дар зењн тадоъї шавад, орояи талмењ ба кор рафтааст. Орояњои адабї гоње зебоиофринанд ва гоње мададгари маънои шеър ва кам њастанд њунармандоне, ки аз њар ду ваљњ бањра дошта бошанд. Талмењ ин бањраи дуљонибаро дорад ва бад-ин лињоз арзише дучандон меёбад. Дар девони шеъри Рўдакї низ талмењ аз ањаммияти вижае бархурдор аст. Ин маќола талмењот дар девони Рўдакиро ба се бахш таќсим мекунад: талмењоти динї, талмењоти миллї ва талмењоти пароканда. Дар љамъбандї ишора шуда, ки талмењоти динии ашъори Рўдакї бештар шомили достонњои ќуръонист. Дар талмењоти миллї њамосаи миллии Эрони бостон дида мешавад ва дар талмењоти пароканда бештар ба аљроми самої ва низ суннатњои эронї, ки дар он давра мутадовил будаанд, ишора шудааст.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Рўдакї
  • талмењи динї
  • талмењи миллї
  • талмењи пароканда
  • шеъри Рўдакї ва ќолаби байти адабиёти классик