مقام میرسیدعلی همدانی در رشد عرفان و ادبیات تاجیک

One of the prominent and distinguished characters of Tajiki literature is Mir Sayyid Ali Hamedani who laid down a great role in the development of Tajiki mystical literature. Mir Sayyid Ali Hamedani, particularly having learnt kubraviya tariqat, the most important problems related to Sufism and following the literary mystical school of Sanai Ghaznavi, Attar Nishapuri and Mawlana Jalaliddini Rumi, actively participated in the development of mystical literature. “Chihil Asrar’’ (Forty secrets), comprising of the set of 41 Ghazal, Mathnavi “Haft vadi’’ and some Qit’aa, Rubayi, and dubayiti - are part of the poetical works, and “Chihil maqame sufiya’’, “Darveshiya’’, “Dar qaidaye sufiya’’, “Istilahate sufiya’’, “Muradat-e Devan-e Hafez’’, “Minhj ul-arifin’’, “Adab ul-mashaikh’’ and “Zakhirat ul-muluk’’ are the most important theses of Mir Sayyid Ali Hamedani which the author created them to explain his thoughts regarding the peculiarities of mystical concepts. The most important works of Mir Sayyid Ali Hamedani, including books and theses, which deal with of mystic and Sufism are introduced here and their mystical themes are explained. At the end, considering the fact that the poet follows to Khorasani style and in some points to Iraqi style in his works to keep the fluency of his Ghazals, the relation of mystical music with love themes and the artistic use of mystical and figurative themes of Sufism has been considered one of the most important characteristics of this poetry.                                ********************************************   Яке аз шахсиятњои барљастаи адабиёти ирфонии тољик Мир Саййид Алии Њамадонї аст, ки дар рушди адабу ирфони тољик наќше назаррас доштааст. Мир Саййид Алӣ аз мактаби тасаввуф, бахусус тариќати кубравия, муњиммтарин масоили алоќаманд ба тасаввуфро омўхта ва бо асарпазирӣ аз мактаби ирфонию адабии Саноии Ғазнавї, Аттори Нишопурї ва Мавлоно Ҷалолуддини Румї дар пешрафти адабиёти ирфонӣ сањме бузург доштааст. "Чињил асрор", ки маљмўаи 41 ѓазал аст, маснавии "Ҳафт водї" ва низ теъдоде ќитъа, рубої ва дубайтӣ љузъи осори манзум ва «Чињил маќоми сўфия», «Дарвешия», «Дар ќоидаи сўфия», «Истилоњоти сўфия», «Муродоти девони Ҳофиз», «Минњољу-л-орифин», «Одобу-л-машоих» ва «Захирату-л-мулук» аз расоили муњимми Мир Саййид Алии Њамадонї аст, ки ин андешаманди барљаста онњоро ба манзури табйини асрору румузи ирфонӣ падид овардааст. Дар ин маќола муњимтарин осори Мир Саййид Алӣ, ки дарбаргирандаи мафоњими ирфону тасаввуф аст, аъам аз ашъору рисолањои ў, муаррифӣ шудаву мазомини ирфонии матрањшуда дар ин осор шарњ дода шудааст. Дар поён бо ишора ба ин ки шоир дар ашъори худ барои њифзи мазмун ва равонии ѓазалњо аз сабки хуросонї ва то њадде ироќӣ пайравӣ карда, пайванди оњанги ирфонӣ бо мазомини ишќї ва низ бакоргирии њунармандонаи мазомини рамзї ва маљозии тасаввуф аз муњиммтарин вижагињои ин ашъор ба шумор омадааст.