TY - JOUR ID - 22083 TI - هنر سخنوری بیدل دهلوی در یک غزل ماده‌تاریخ JO - رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی JA - CLLRCA LA - fa SN - AU - تغایمراداف, رستم AD - دانشیار فیلولوژی (زبان و ادبیات)، دانشکدة ادبیات تاجیک، دانشگاه دولتی قرغان‌تپه Y1 - 2016 PY - 2016 VL - 16 IS - 45 SP - 31 EP - 42 KW - بیدل KW - ادبیات KW - هنر شاعری KW - غزل KW - ماده‌تاریخ KW - حساب ابجد DO - N2 - صرف‌نظر از آنکه جامعۀ جهانی ابوالمعانی میرزا عبدالقادر بیدل (1644-1721م.) را در گسترة ادبیات فارسی- تاجیکی، با آن ابتکاراتی که دارد، به‌حیث سخنوری بزرگ، محبوب و کم‌نظیر پذیرفته‌ است، گزافه نخواهد بود که از نظر تحقیق و پژوهش همه‌جانبة مختصات آثارش، او را یکی از کم‌شناخته‌ترین ادیبان قلمداد کنیم. ازجملۀ مسئله‌های نسبتاً کم‌‌تحقیق‌شدة ایجادیات بیدل که در این مختصر نگارنده به آن توجه نشان داده، استفاده از صنعت ماده‌تاریخ از طریق حساب جمل و ابجد در اشعار ابوالمعانی، به‌ویژه در غزلیات اوست. پس از گزارش مسئله، تعیین معنی لغوی و اصطلاحی مفهوم مورد نظر، تأکید بر هنر شاعری بیدل دهلوی در گفتن «ماده‌تاریخ» به‌حکم مشت نمونة خروار، و ذکر نمونه‌ای از ابتکارات بیدل در یک غزل او که هر مصرع آن، از مطلع تا مقطع، سنة (تاریخ) دقیقی را آیینه‌داری می‌کند، پیشاروی اهل ذوق قرار داده می‌شود. غزل مذکور با این بیت آغاز می‌شود:  فریاد، کآن جمال کرم در جهان نماند   طاووس جلوه‌ریز در این آشیان نماند       UR - https://www.rudakijournal.ir/article_22083.html L1 - https://www.rudakijournal.ir/article_22083_941c9feaa303f60e8628e48e75985aa8.pdf ER -