«رسالۀ شرحیه» میرسیدعلی همدانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد دانشگاه ملی تاجیکستان

چکیده

رسالۀ «مشارب‌الاذواق» میرسیدعلی همدانی ماهیت عرفانی داشته و مؤلف در آن به شرح اصطلاحات و مضامین قصیدۀ «خمریۀ میمیه» ابن‌فارض مصری پرداخته است. این اثر همچنین شرح و توضیح مسائل علم عروض را نیز دربرمی‌گیرد. هدف این رساله فهماندن محتوای قصیدۀ عرفانی «خمریۀ میمیه» به سالکان و تشریح مبانی اشارات و معانی عبارات آن به عارفان است. میرسیدعلی در تفسیر این قصیۀ عرفانی، جمال خداوند را مقصود کلی برای لذت وصال بندگان می‌داند و تأکید می‌کند که حقیقت محبت نوعی حقیقت ذوقی و وجدانی و کمالات بنده است. عشق در «مشارب‌الاذواق» وجود عاشق را در تجلی جمال معشوق محو می‌کند تا ذلت عاشقی برخیزد و همه معشوق ماند. مراد میرسیدعلی از مقام محبت، دیدار جمال مطلق است و هر فرد از افراد عالم امکان از جمال او کمال می‌یابد. مصرع‌های شعری که او با زبان عربی و فارسی در این اثر نوشته است، ارکان عروض عربی و فارسی را دربرمی‌گیرد. وی این دو عروض را به قسمت‌های جداگانه تقسیم نکرده، بلکه در موارد گوناگون آن‌ها را شرح داده است. نگارندۀ این مقاله در پایان پس از بررسی و ذکر مهم‌ترین ویژگی‌های این رساله چنین جمع‌بندی کرده است که میرسیدعلی همدانی در «مشارق‌الاذواق» با تفسیر قصیدۀ «خمریۀ میمیه» ابن‌فارض مصری دو مصدر مهم اسلام (قرآن و حدیث) را توضیح داده و در پایان رسالۀ تفسیری خود را نوشته است که طالب لبیب به‌وسیلۀ سعادت ابدی و کمالات سرمدی قادر است به حقایق عرفان برسد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

«Рисолаи шарњия»-и Мирсаййидалии Њамадонї

نویسنده [English]

  • Каримљон Ќодиров
چکیده [English]

Рисолаи «Машориќулазвоќ»-и  Мирсаййидалии Њамадонї моњияти ирфонї доштаву муаллиф дар он ба шарњи истилоњот ва мазомини ќасидаи «Хамрияи мимия»-и  Ибни Форизи Мисрї пардохтааст. Ин асар њамчунин шарњу тавзењи масоили илми арўзро низ дар бар мегирад. Њадафи ин рисола фањмондани муњтавои ќасидаи ирфонии «Хамрияи мимия»  ба соликон ва ташрењи мабонии ишорот ва маонии ибороти он ба орифон аст. Мирсаййидалї дар тафсири ин ќиссаи ирфонї љамоли Худовандро маќсуди куллї барои лаззати висоли бандагон медонад ва таъкид мекунад, ки њаќиќати муњаббат навъе њаќиќати завќию виљдонї ва камолоти банда аст. Ишќ дар «Машориќулазвоќ»  вуљуди ошиќро дар таљаллии љамоли маъшуќ мањв мекунад, то зиллати ошиќї бархезад ва њама маъшуќ монад. Муроди Мирсаййидалї аз маќоми муњаббат дидор љамоли мутлаќ аст ва њар фард аз афроди олами имкон аз љамоли ў камол меёбад. Мисраъњои шеърї, ки ў ба забони арабї ва форсї дар ин асар навиштааст, аркони арўзи арабї ва форсиро дар бар мегирад. Вай ин ду арўзро ба ќисматњои људогона таќсим накарда, балки дар мавориди гуногун онњоро шарњ додааст. Нигорандаи ин маќола дар поён пас аз баррасї ва зикри муњимтарин вижагињои ин рисола чунин љамъбандї кардааст, ки Мирсаййидалии Њамадонї дар «Машориќулазвоќ»  бо тафсири ќасидаи «Хамрияи мимия»-и  Ибни Форизи Мисрї ду масдари муњимми ислом (Ќуръон ва њадис)-ро тавзењ додаву дар поён рисолаи тафсирии худро навиштааст, ки «Толиби лабиб» ба василаи саодати абадї ва камолоти сармадї ќодир аст ба њаќоиќи ирфон бирасад.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • «Машориќулазвоќ»
  • Мирсаййидалии Њамадонї
  • ќасидаи «Хамрияи мимия»
  • Ибни Форизи Мисрї