نظر میرسیدعلی همدانی دربارۀ حقوق والدین و فرزندان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد زبان و ادبیات فارسی

چکیده

یکی از مسائل مورد توجه در جوامع بشری، موضوع تربیت فرزند است. این موضوع که تبیین‌کنندۀ مناسبات و مسئولیت‌های والدین دربرابر فرزندان است، توجه بسیاری از بزرگان علم و ادب ملت تاجیک، ازجمله میرسیدعلی همدانی را به خود معطوف داشته است. اگرچه مسئلۀ تربیت فرزند و ارتباط والدین و فرزندان در بسیاری از رساله‌های سیدعلی همدانی مطرح شده، در این مقاله مطالب مندرج در «ذخیره‌الملوک» درزمینۀ امور تربیتی مورد توجه قرار گرفته است. «ذخیره‌الملوک» شامل مقدمه‌ای کوتاه و ده باب است که باب چهارم آن باعنوان «در حقوق والدین و زوج و زوجه و اولاد و اقارب و اصدقا» شامل پنج قسم است که قسم سوم آن باعنوان «حقوق فرزندان»، دربردارندۀ نظرهای میرسیدعلی دربارۀ تربیت فرزندان است. این بخش با ذکر آیه‌ای از قرآن دربارۀ نیکویی در حق پدر و مادر آغاز شده و میرسیدعلی در ادامه با ذکر روایاتی به مهم‌ترین اصول تربیتی اشاره کرده است. حاتم عصازاده که یکی از محققان برجستۀ زندگی و فعالیت میرسیدعلی همدانی است، به محتوای پند و اخلاق در آثار این بزرگوار اعتبار جدی داده است. نگارندۀ این مقاله پس از بررسی محتوای تربیتی «ذخیره‌الملوک» به این نتیجه رسیده است که اهل پژوهش و تربیت باید مفاهیم تربیتی را از دریای اندیشۀ میرسیدعلی همدانی دریافت کنند و بعد با شرح لغات و توضیح برخی مسائل مشکل‌فهم، این مفاهیم را به مردم، به‌خصوص به نوجوانان و جوانان پیشنهاد و تقدیم نمایند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Назари Мирсаййидалии Њамадонї дар бораи њуќуќи волидайн ва фарзандон

نویسنده [English]

  • Ёралї Содиќов
چکیده [English]

Яке аз масоили мавриди таваљљуњ дар љавомеъи башарї мавзўи тарбияти фарзанд аст. Ин мавзўъ, ки табйинкунандаи муносибот ва масъулиятњои волидайн дар баробари фарзандон аст, таваљљуњи бисёре аз бузургони илму адаби миллати тољик, аз љумла Мирсаййидалии Њамадониро ба худ маътуф доштааст. Агарчи масъалаи тарбияти фарзанд ва иртиботи волидайн ва фарзандон дар бисёре аз рисолањои Саййидалии Њамадонї матрањ шуда, дар ин маќола матолиби мундариљ дар «Захиратулмулук»  дар заминаи умури тарбиятї мавриди таваљљуњ ќарор гирифтааст. «Захиратулмулук»  шомили муќаддимае кўтоњ ва дањ боб аст, ки боби чањоруми он бо унвони «Дар њуќуќи волидайн ва зављу завља ва авлоду аќориб ва асдиќо»  шомили панљ ќисм аст, ки ќисми севуми он бо унвони «Њуќуќи фарзандон»  дарбардорандаи назарњои Мирсаййидалї дар бораи тарбияти фарзандон аст. Ин бахш бо зикри ояе аз Ќуръон дар бораи некўї дар њаќќи падару модар оѓоз шуда ва Мирсаййидалї дар идома бо зикри ривояте ба муњимтарин усули тарбиятї ишора кардааст. Њотам Асозода, ки яке аз муњаќќиќони барљастаи зиндагї ва фаъолияти Мирсаййидалии Њамадонї аст, ба муњтавои панду ахлоќ дар осори ин бузургавор эътибори љиддї додааст. Нигорандаи ин маќола пас аз баррасии муњтавои тарбияти «Захиратулмулук»  ба ин натиља расидааст, ки ањли пажўњишу тарбият бояд мафоњими тарбиятиро аз дарёи андешаи Мирсаййидалии Њамадонї дарёфт кунанд ва баъд бо шарњи луѓот ва тавзењи бархе масоили мушкилфањм ин мафоњимро ба мардум, бахусус ба нављавонон ва љавонон пешнињод ва таќдим намоянд.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Мирсаййидалии Њамадонї
  • «Захиратулмулук»
  • њуќуќи волидайн ва фарзандон