مکنونه؛ آثار و سبک و اسلوب او

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد؛ دانشجوی دوره دکترای آکادمی علوم جمهوری تاجیکستان

چکیده

این مقاله با هدف شرح احوال و آثار ماه‌لرآییم متخلص به مکنونه و نادره، شاعرۀ تاجیک، به نگارش درآمده است. طبق معلومات ارائه‌شده در منابع مختلف، مکنونه در سال ۱۷۹۱م به دنیا آمده و در سال ۱۸۰۶م با امیر عمرخان، حاکم مرغیلان که بعدها به تخت خانی می‌نشیند، ازدواج کرده است. هرچند عمرخان زوجه‌های دیگری نیز اختیار کرده است، اشعار مکنونه حکایت از دلدادگی و عشق و عاشقی میان آن‌ها دارد. بنای دو مدرسه، ساخت کاروانسرا، کتابخانه، مساعدت زندگی اهل علم و ادب و... ازجملۀ کارهای خیری است که مکنونه در طول حیاتش انجام داده است. در منابع ادبی دربارۀ کشته شدن شاعره روایات گوناگون وجود دارد؛ اما آنچه مسلم است، او به ‌دستور امیر نصرالله به قتل رسیده است. درزمینۀ میراث ادبی مکنونه باید گفت که از این شاعره دو دیوان اشعار، یکی به زبان تاجیکی با تخلص «مکنونه» و دیگری به زبان ازبکی با تخلص «نادره» بر‌جای مانده است. دیوان تاجیکی او هم‌اکنون در گنجینۀ دست‌نویس‌های شرق‌شناسی جمهوری ازبکستان نگهداری می‌شود که در این مقاله توضیح مختصری دربارۀ ویژگی‌های این نسخه ذکر شده است. دیوان ازبکی او نیز باعنوان دیوان نادره در گنجینۀ دست‌نویس‌های همین انستیتو محفوظ است. در اشعار مکنونه از آثار ادیبان کلاسیک فارس و تاجیک تأثیر آثار سعدی، حافظ و بیدل دیده می‌شود که در این مقاله به بخشی از این اثرپذیری با ذکر نمونه‌های شعری این شاعرۀ تاجیک اشاره شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Макнуна; Осор ва сабку услуби ў

نویسنده [English]

  • Усмон Каримов Зебо Абдулазизова
چکیده [English]

          Ин маќола бо њадафи шарњи ањвол ва осори Моњлароим мутахаллис ба «Макнуна» ва «Нодира», шоираи тољик, ба нигориш даромадааст. Тибќи маълумоти ироашуда дар манобеъи мухталиф, Макнуна дар соли 1791м ба дунё омада ва дар соли 1806м бо амир Умархон, њокими Марѓелон, ки баъдњо ба тахти хонї менишинад, издивољ кардааст. Њарчанд Умархон зављањои дигаре низ ихтиёр кардааст, ашъори Макнуна њикоят аз дилдодагї ва ишќу ошиќии миёни онњо дорад. Бинои ду мадраса, сохти корвонсаро, китобхона, мусоидати зиндагии ањли илму адаб ва... аз љумлаи корњои хайрест, ки Макнуна дар тўли њаёташ анљом додааст. Дар манобеъи адабї дар бораи кушта шудани шоира ривоёти гуногун вуљуд дорад. Аммо ончи мусаллам аст, ў ба дастури амир Насруллоњ ба ќатл расидааст. Дар заминаи мероси адабии Макнуна бояд гуфт, ки аз ин шоира ду девони ашъор, яке ба забон тољикї бо тахаллуси «Макнуна»  ва дигаре ба забони ўзбакї бо тахаллуси «Нодира»  бар љой мондааст. Девони тољикии ў њамакунун дар ганљинаи дастнависњои шарќшиносии Љумњурии Ўзбакистон нигањдорї мешавад, ки дар ин маќола тавзењи мухтасаре дар бораи вижагињои ин нусха зикр шудааст. Девони ўзбакии ў низ бо унвони «Девони Нодира» дар ганљинаи дастнависњои њамин институт мањфуз аст. Дар ашъори Макнуна аз осори адибони классики форсу тољик таъсири осори Саъдї, Њофиз ва Бедил дида мешавад, ки дар ин маќола ба бахше аз ин асарпазирї бо зикри намунањои шеърии ин шоираи тољик ишора шудааст.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Макнуна
  • шоираи тољик
  • девони тољикї
  • девони ўзбакї