حصار شادمان در تاریخ امیران منغیتیۀ بخارای استاد صدرالدین عینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار

چکیده

تاریخ امیران منغیتیۀ بخارا (۱۹۳۲م) یکی از اثرهای مشهور تاریخی صدرالدین عینی است که معلومات پرقیمتی دربارۀ تاریخ حصار شادمان به‌دست می‌دهد. این مقاله به تبیین بخش‌هایی از این اثر که در آن راجع به حصار شادمان و وقایع مهم تاریخی آن بحث شده، پرداخته است. خدمت برجستۀ عینی در این اثر آن است که راجع به شرح‌حال امیر عبدالرحمن‌خان، پادشاه افغانستان که در زمان امیرمظفر به بخارا و ترکستان پناه برده بود، معلومات داده و از اثر ترجمه‌حال او موسوم به تاج‌التواریخ بسیار نکته‌های اساسی را استفاده کرده است. اثر یادشده تاریخ مملکت افغانستان را در ضمنِ تاریخ مهاجرت عبدالله‌خان دربر گرفته، ازجمله مؤلف مهاجرت خود را به بخارا و ترکستان بیان کرده و دربارۀ کشتار مظفرخان در حصار شادمان اطلات مفیدی به‌دست داده است. صدرالدین عینی نیز در اثرش راجع به آخرین امیر منغیتیه، سیدامیر عالم‌خان، به‌طور مفصل سخن گفته است. نگارندۀ این مقاله پس از بررسی  مطالب موجود دربارۀ حصار شادمان در تاریخ امیران منغیتیۀ بخارا به این نتیجه رسیده است که در دوام ۱۶۸ سال حکمرانی امیران مغنیتیه در بخارا، حصار شادمان بارها دست‌به‌دست گشته، قتل و غارت مردم محلی بی‌اندازه بوده و رعیت با حالی تباه حیات به‌سر ‌برده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Њисори Шодмон дар «Таърихи амирони манѓитияи Бухоро»-и устод Садриддин Айнї

نویسنده [English]

  • Муҳаммадраҷаби Абдулҳомид
چکیده [English]

«Таърихи амирони манѓитияи Бухоро» (1932м) яке аз асарњои машњури таърихии Садриддин Айнї аст, ки маълумоти пурќимате дар бораи таърихи Њисори Шодмон ба даст медињад. Ин маќола ба табйини бахшњое аз ин асар, ки дар он рољеъ ба Њисори шодмон ва ваќоеъи муњимми таърихии он бањс шуда, пардохтааст. Хидмати барљастаи Айнї дар ин асар он аст, ки рољеъ ба шарњи њоли амир Абдуррањмонхон, подшоњи Афѓонистон, ки дар замони амир Музаффар ба Бухоро ва Туркистон паноњ бурда буд, маълумот дода ва аз асари тарљумањолии ў мавсум ба «Тољуттаворих» бисёр нуктањои асосиро истифода кардааст. Асари ёдшуда таърихи мамлакати Афѓонистонро дар зимни таърихи муњољирати Абдуллоњхон дар бар гирифта, аз љумла муаллиф муњољирати худро ба Бухоро ва Туркистон баён карда ва дар бораи куштори Музаффархон дар Њисори Шодмон иттилооти муфиде ба даст додааст. Садриддин Айнї низ дар асараш рољеъ ба охирин амири манѓития, Сайидомир Олимхон ба таври муфассал сухан гуфтааст. Нигорандаи ин маќола пас аз баррасии  матолиби мављуд дар бораи Њисори Шодмон дар «Таърихи амирони манѓитияи Бухоро» ба ин натиља расидааст, ки дар давоми 168 соли њукмронии амирони манѓития дар Бухоро, Њисори Шодмон борњо дастбадаст гашта, ќатлу ѓорати мардуми мањаллї беандоза буда ва раият бо њоле табоњ њаёт ба сар бурдааст.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Њисори Шодмон
  • «Таърихи амирони манѓитияи Бухоро»
  • Садриддин Айнї