آثار خجستۀ خجندیان در پاکستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد

چکیده

وجود آثار مؤلفان خجندی‌تبار در گوشه و کنار پاکستان خود دلیلی محکم بر روابط فرهنگی دیرینه و دادوستد علمی در گذشته‌های دورودراز است. در این مقاله چهار مؤلف یا شاعر خجندی‌تبار به‌ترتیب زمانی برگزیده شده و آثار خطی آن‌ها که در کتابخانه‌های مختلف پاکستان وجود دارد، معرفی شده است. این چهار مؤلف عبدالجبار خجندی، کمال‌الدین مسعود خجندی، علاء‌الدین احمد خجندی برهانی و نظام‌الدین محمد خجندی هستند که در معرفی آثار آن‌ها فقط به یک نسخه بسنده شده است. کتابی منظوم با نام مدخل در علم ستاره‌شناسی بالعموم به خواجه‌نصیرالدین طوسی منسوب است؛ اما در نسخۀ دانشگاه تهران نام سرایندۀ آن عبدالجبار خجندی است. نسخه‌های متعدد این کتاب در پاکستان دیده شده است. از دیوان کمال‌الدین مسعود خجندی، شاعر نامدار خجند، نسخه‌های متعدد در کتابخانه‌های پاکستان موجود است که در این مقاله به دو نسخه اشاره شده است. القصاری در صرف زبان عربی تألیف علاء‌الدین احمد خجندی برهانی را شارحی نامعلوم به فارسی شرح کرده و نسخۀ خطی آن در مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان موجود است. از نظام‌الدین محمد خجندی نیز آثاری بدین شرح موجود است: شرح قصیدۀ محمدیه، شرح شمایل‌النبی ترمذی، شرح نعت‌النبی و شرح قصیدۀ ابوالعلا معری، شرح درود مستغاث و شرح قصیدۀ برده. در این مقاله نسخه‌ای که از این آثار در پاکستان موجود است، معرفی شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Осори хуљастаи хуљандён дар Покистон

نویسنده [English]

  • Орифи Навшоњї
چکیده [English]

Вуљуди осори муаллифони хуљандитабор дар гўшаву канори Покистон худ далеле муњкам бар равобити фарњангии дерина ва додуситади илмї дар гузаштањои дурудароз аст. Дар ин маќола чањор муаллиф ё шоири хуљандитбор ба тартиби замонї баргузида шуда ва осори хаттии онњо, ки дар китобхонањои мухталифи Покистон вуљуд дорад, муаррифї шудааст. Ин чањор муаллиф Абдулљаббори Хуљандї, Камолиддин Масъуди Хуљандї, Алоуддин Ањмади Хуљандии Бурњонї ва Низомиддин Муњаммади Хуљандї њастанд, ки дар муаррифии осори онњо фаќат ба як нусха басанда шудааст. Китобе манзум бо номи “Мадхал дар илми ситорашиносї би-л-умум” ба Хоља Насируддина Тўcї мансуб аст. Аммо дар нусхаи Донишгоњи Тењрон номи сарояндаи он Абдулљаббори Хуљандї аст. Нусхањои мутааддиди ин китоб дар Покистон дида шудааст. Аз девони Камолиддин Масъуди Хуљандї, шоири номдори Хуљанд нусхањои мутааддид дар китобхонањои Покистон мављуд аст, ки дар ин маќола ба ду нусха ишора шудааст. Алќисорї дар сарфи забони арабї таълифи Алоуддин Ањмади Хуљандии Бурњониро шорењи номаълум ба форсї шарњ карда ва нусхаи хаттии он дар Маркази тањќиќоти форсии Эрон ва Покистон мављуд аст. Аз Низомиддин Муњаммади Хуљандї низ осоре бад-ин шарњ мављуд аст: шарњи ќасидаи “Муњаммадия”, шарњи “Шамоилуннабї”-и Тирмизї, шарњи “Наътуннабї” ва шарњи ќасидаи Абулало Мааррї, шарњи “Дуруди мустаѓос” ва шарњи ќасидаи “Бурда”. Дар ин маќола нусхае, ки аз ин осор дар Покистон мављуд аст, муаррифї шудааст.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Покистон
  • муаллифони хуљандї
  • нусахи хаттї