سعید نفیسی و صدرالدین عینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد دانشگاه ملی تاجیکستان

چکیده

استادان صدرالدین عینی و سعید نفیسی از معدود چهره‌های ادبی دو کشور ایران و تاجیکستان هستند که در تمام انواع نثر اعم از ادبی، تاریخی، اجتماعی، علمی و... اثرهایی آفریده‌اند. در این مقاله نگارنده پس از بیان شرح ‌حال مختصری از هردو استاد، به معرفی و بررسی آثار آن‌ها پرداخته و نقاط شباهت و تفارق آن‌ها را ذکر کرده است. هم صدرالدین عینی و هم سعید نفیسی به ایجاد آثار ادبی، ترجمه، تحلیل متون فارسی، تحقیق ادبیات، لغت و لغت‌نویسی، کتاب‌شناسی و... مشغول بودند؛ ازهمین‌رو، این دو استاد با هم قرابت ناگسستنی دارند. احتمالاً نخستین آشنایی سعید نفیسی با عینی به‌واسطة انتشار قصۀ «آدینه» در سال ۱۹۲۴م در روزنامۀ آواز تاجیک و مجلۀ رهبر دانش صورت گرفته باشد. اما آشنایی اصلی سعید نفیسی با صدرالدین عینی مربوط به سال ۱۹۲۶م است که تذکرۀ نمونۀ ادبیات تاجیک تألیف عینی به‌چاپ رسید. نسخه‌هایی از این تذکره به تهران هم رسید و سعید نفیسی خیلی زود به دفاع از آن برخاست. عینی و نفیسی هردو بیش از پنجاه سال از عمر گرانبهای خود را در راه ادب و فرهنگ فارسی صرف کرده‌اند. مطالعۀ آثار علمی و ادبی این دو شخصیت همگون ثابت می‌کند که آن‌ها به این دنیا برای آمیزش نثر علمی به ادبی آمده‌اند و نثر علمی هردو از دایرۀ عربی‌زدگی جملات و معانی غریب عاری است. نگارندۀ مقاله در پایان به این بحث و بررسی به این نتیجه رسیده است که پیوند روحانی نثر ایران و تاجیکستان، سعید نفیسی و صدرالدین عینی هنوز هم پایدار است و می‌سزد که این موضوع در قالب تیپولوژی (ریخت‌شناسی) ادبی تحقیق شود و به این واسطه صفحه‌ای تازه از اشتراک ادبیات فارسی تاجیکی کشف شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Саид Нафисї ва Садриддин Айнї

نویسنده [English]

  • Худойназар Асозода
چکیده [English]

Устодон Садриддин Айнї ва Саид Нафисї аз маъдуд чењрањои адабии ду кишвари Эрон ва Тољикистон њастанд, ки дар тамоми анвоъи наср аъам аз адабї, таърихї, иљтимої, илмї ва... асарњое офаридаанд. Дар ин маќола нигоранда пас аз баёни шарњи њоли мухтасаре аз њар ду устод ба муаррифї ва баррасии осори онњо пардохта ва нуќоти шабоњат ва тафовути онњоро зикр кардааст. Њам Садриддин Айнї ва њам Саид Нафисї ба эљоди осори адабї, тарљума, тањлили мутуни форсї, тањќиќи адабиёт, луѓат ва луѓатнависї, китобшиносї ва... машѓул буданд. Аз њамин рў, ин ду устод бо њам ќаробати ногусастанї доранд. Эњтимолан нахустин ошноии Саид Нафисї бо Айнї ба воситаи интишори ќиссаи «Одина»  дар соли 1924 дар рўзномаи «Овози тољик» ва муљаллаи «Рањбари дониш» сурат гирифта бошад. Аммо ошноии аслии ў бо Садриддин Айнї марбут ба соли 1926 аст, ки тазкираи «Намунаи адабиёти тољик»–таълифи Айнї ба чоп расид. Нусхањое аз ин тазкира ба Тењрон њам расид ва Саид Нафисї хеле зуд ба дифоъ аз он бархост. Айнї ва Нафисї њар ду беш аз панљоњ сол аз умри  гаронбањои худро дар роњи адабу фарњанги форсї сарф кардаанд. Мутолиаи осори илмї ва адабї ин ду шахсияти њамгун собит мекунад, ки онњо ба ин дунё барои омезиши насри илмї ба адабї омадаанд ва насри  илмии  њар ду аз доираи арабизадагии љумалот ва маонии ѓариб орї аст. Нигорандаи маќола дар поён ба ин бањсу баррасии ба ин натиља расидааст, ки пайванди рўњонии насри Эрон ва Тољикистон Саид Нафисї ва Садриддин Айнї њанўз њам пойдор аст ва месазад, ки ин мавзўъ дар ќолаби типология (рехтшиносї)-и адабї тањќиќ шавад ва ба ин восита сафњае тоза аз иштироки адабиёти форсии тољикї кашф шавад.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Саид Нафисї
  • Садриддин Айнї
  • иштирок ва ифтироќ