وضعیت ادبیات فارسی در نظام آموزشی تاجیکستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد دانشکده شرق‌شناسی دانشگاه ملی تاجیکستان

چکیده

هرچند بین ملت ایران و تاجیکستان ریشه‌های عمیق تاریخی و اشتراکات فرهنگی و ادبی و زبانی وجود دارد، متأسفانه رشد این مشترکات در طول تاریخ برای تاجیکان یکسان نبوده است. در دوران حاکمیت شوروی، رهبران وقت کشور با تغییر الفبای فارسی به لاتینی و سپس سیریلیک تیشه بر ریشۀ فرهنگ و علم و ادب مردم تاجیک زدند و به جدایی آن‌ها از میراث گران‌سنگ کهن خود منجر شدند؛ بنابراین، زمانه ایجاب می‌کرد تا راه‌های برون‌رفت از این بن‌بست دریافته شود تا نسل‌های بعدی حافظۀ تاریخی- فرهنگی خویش را رها نکنند. این امر تنها از راه آموزش زبان و ادبیات فارسی امکان‌پذیر بود. با نظرداشت این نکتۀ مهم در آن سال‌های دشوار ادبیات فارسی- تاجیکی به برنامه‌های مکتبی اضافه شد. تدریس جدی ادبیات در مکتب‌های تاجیکی از مقطع هشت شروع می‌شود و کتاب‌های درسی شامل متون سادۀ ادبی اعم از ادبیات معاصر و کلاسیک است. البته، کمبودهایی نیز در این برنامه‌های آموزشی وجود دارد که در این مقاله به آن‌ها اشاره شده است. در ادامۀ مقاله نگارنده به موضوع تدریس ادبیات فارسی در دانشگاه ملی پرداخته و دربارۀ نقش نهادهای ایرانی در ترغیب و ترویج فرهنگ و ادب فارسی بحث کرده و در پایان به این نتیجه رسیده است که در جهان امروز که به‌طرز سرسام‌آوری دچار تحول و دگرگونی است، مسئولیت آموزش زبان فارسی به دوش صاحبان این زبان سنگین‌تر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Вазъияти адабиёти форсї дар низоми омўзишии Тољикистон

نویسنده [English]

  • Умар Сафар
چکیده [English]

Њарчанд байни миллати Эрон ва Тољикистон решањои амиќи таърихї ва иштирокоти фарњангию адабї ва забонї вуљуд дорад, мутаассифона рушди ин муштаракот дар тўли таърих барои тољикон яксон набудааст. Дар даврони њокимияти Шўравї рањбарони ваќти кишвар бо таѓйири алифбои форсї ба лотинї ва сипас кириллї теша бар решаи фарњанг ва илму адаби мардуми тољик заданд ва ба људоии онњо аз мероси гаронсанги куњани худ боис шуданд. Бино бар ин, замона эљоб мекард, то роњњои бурунрафт аз ин бунбаст дарёфта шавад, то наслњои баъдї њофизаи таърихї-фарњангии хешро рањо накунанд. Ин амр танњо аз роњи омўзиши забон ва адабиёти форсї имконпазир буд. Бо назардошти ин нуктаи муњим дар он солњои душвор адабиёти форсї-тољикї ба барномањои мактабї изофа шуд. Тадриси љиддии адабиёт дар мактабњои тољикї аз маќтаъи њашт шурўъ мешавад ва китобњои дарсї шомили мутуни содаи адабї аъам аз адабиёти муосир ва классик аст. Албатта, камбудњое низ дар ин барномањои омўзишї вуљуд дорад, ки дар ин маќола ба онњо ишора шудааст. Дар идомаи маќола нигоранда ба мавзўъи тадриси адабиёти форсї дар Донишгоњи миллии Тољикистон пардохта ва дар бораи наќши нињодњои эронї дар тарѓиб ва тарвиљи фарњангу адаби форсї бањс карда ва дар поён ба ин натиља расидааст, ки дар љањони имрўз, ки ба тарзи сарсомоваре дучори тањаввулу дигаргунист, масъулияти омўзиши забони форсї ба дўши соњибони ин забон сангинтар аст.

کلیدواژه‌ها [English]

  • адабиёти форсї
  • Тољикистон
  • низоми омўзишї