شیخ ‌مصلح‌الدین بدیع‌الدین نوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار

چکیده

شیخ مصلح‌الدین بدیع‌الدین نوری (۵۲۵-۶۱۹ق) از علمای صوفی و شاعر و متفکر برجستۀ منطقۀ خجند است. در منابع تاریخی، روایت‌های گوناگونی راجع به شخصیت برجستۀ این شاعر عارف ذکر شده که در این مقاله به یکی از این روایات اشاره شده است. هرچند امروز این روایت را با اندک تغییرات در بسیاری از تذکره‌ها می‌توان مشاهده کرد، صحیح بودن آن برای هیچ‌کس معلوم نیست. اما در عمق این روایت حقیقتی انکارناپذیر محفوظ است و آن این است که مصلح‌الدین از فضل و کرم الهی در سن پایین بهره‌ور بوده است. درخصوص منسوب بودن شیخ‌مصلح‌الدین به تصوف و نیز شاعر بودن یا نبودن او نظرهای گوناگونی وجود دارد که در این مقاله به برخی از آن‌ها اشاره شده است. کتاب خجند‌نامۀ عارف‌خان یحیی‌زاد و مقالۀ «بازیافت پرقیمت» نوشتۀ استاد رحیم جلیل از مهم‌ترین منابعی هستند که ضمن اشاره به شخصیت عرفانی شیخ‌مصلح‌الدین، اشعاری را به او نسبت داده‌اند. استاد صدرالدین عینی نیز در کتاب خود، نمونه‌های ادبیات تاجیک، در شمار ۱۱۲ نفر بهترین شاعران و ادیبان تاجیک سدۀ ۱۰-۱۲م شیخ‌مصلح‌الدین را ذکر کرده و در آن از آثار این شاعر عارف یک رباعی آورده است. معلومات ذکرشده در این منابع حاکی از آن است شیخ‌مصلح‌الدین از شاعران متصوف منطقۀ خجند بوده و مقبره‌اش نیز تقریباً هشتصد سال پیش در یکی از قبرستان‌های بزرگ این شهر بنا شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Шайх Муслињуддин Бадеъуддини Нурї

نویسنده [English]

  • Њољї Њусайн Мўсозода
چکیده [English]

Шайх Муслињуддин Бадеъуддини Нурї (525-619 ќ.) аз уламои сўфї ва шоиру мутафаккири барљастаи мантиќаи Хуљанд аст. Дар манобеъи таърихї ривоятњои гуногуне рољеъ ба шахсияти барљастаи ин шоири ориф зикр шуда, ки дар ин маќола ба яке аз ин ривоёт ишора шудааст. Њарчанд имрўз ин ривоятро бо андак таѓйирот дар бисёре аз тазкирањо метавон мушоњида кард, сањењ будани он барои њељ кас маълум нест. Аммо дар умќи ин ривоят њаќиќати инкорнопазире мањфуз аст ва он ин аст, ки Муслињуддин аз фазлу карами илоњї дар синни поин бањравар будааст. Дар хусуси мансуб будани Шайх Муслињуддин ба тасаввуф ва низ шоир будан ё набудани ў назарњои гуногуне вуљуд дорад, ки дар ин маќола ба бархе аз онњо ишора шудааст. Китоби «Хуљанднома»-и Орифхон Яњёзод ва маќолаи «Бозёфти пурќимат»  навиштаи устод Рањим Љалил аз муњимтарин манобеъе њастанд, ки зимни ишора ба шахсияти ирфонии Шайх Муслињуддин ашъореро ба ў нисбат додаанд. Устод Садриддин Айнї низ дар китоби худ «Намунаи адабиёти тољик», дар шумори 112 нафар бењтарин шоирон ва адибони тољики садаи 10-12 м. Шайх Муслињуддинро зикр карда ва дар он аз осори ин шоири ориф як рубої овардааст. Маълумоти зикршуда дар ин манобеъ њокї аз он аст, ки Шайх Муслињуддин аз шоирони мутасаввифи мантиќаи Хуљанд буда ва маќбарааш низ таќрибан њаштсад сол пеш дар яке аз ќабристонњои бузурги ин шањр бино шудааст.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Хуљанд
  • Шайх Муслињуддин Бадеъуддини Нурї
  • шоири
  • сўфї