جایگاه رباعی در فولکلور تاجیک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار

چکیده

با بررسی آثار شفاهی تاجیکان آسیای میانه، محققان بر این باورند که فولکلور تاجیک تنوع بسیار رنگین و سابقة دیرین داشته است و آثاری ارزشمند و خلاق و آموزنده را دربر‌می‌گیرد. ادبیات عالمگیر تاجیک که بزرگ‌ترین نابغه‌ها و گنج‌های علم و هنر به گنجینة تمدن بشری افزودند، از «مادر علوم» یعنی فولکلور منشأ گرفته است. در ادبیات عامیانه یعنی فولکلور تاجیک، رباعی و دوبیتی پیش از انواع دیگر شعر رواج یافته و در اکثر اوقات با ذوق خاصی سروده شده است. دانشمند صاحب‌نام، استاد رجب امان‌اف، معتقد است که رباعی گواهینامة آرزوها، دردها، شادی‌ها، غم‌ها، خوشکامی‌ها و ناکامی‌های مردم در دوره‌های گوناگون بوده است. بررسی شماری از رباعی‌ها و دوبیتی‌های گویندگان صاحب‌ذوق تاجیک نشان‌ می‌دهد که بیشتر آن‌ها از نگاه محتوا و رعایت وزن و قافیه و استفاده از دیگر صنایع شعری عاری از کمبودند. عشق، شکوۀ عاشق از معشوق و غم دوری از وطن از مهم‌ترین موضوعات رباعی‌ها‌ی تاجیک است. رباعیات مردمی نیز دربردارندۀ معنی و مضمون‌های مذهبی، عرفانی و افکار صوفیانه است که در تأثیر یا تقلید از شعرای مشهور ازسوی مردم عامی ایجاد شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Љойгоњи рубої дар фолклори тољик

نویسنده [English]

  • Мирзо Шукурзода
چکیده [English]

Бо баррасии осори шифоњии тољикони Осиёи Миёна муњаќќиќон бар ин боваранд, ки фолклори тољик танаввуъи бисёр рангин ва собиќаи дерин доштааст ва осоре арзишманд ва халлоќу омўзандаро дар бар мегирад. Адабиёти оламгири тољик, ки бузургтарин нобиѓањо ва ганљњои илму њунар ба ганљинаи тамаддуни башарї афзуданд, аз «модари улум»,  яъне фолклор маншаъ гирифтааст. Дар адабиёти омиёна, яъне фолклори тољик рубої ва дубайтї пеш аз анвоъи дигари шеър ривољ ёфта ва дар аксари авќот бо завќи хоссе суруда шудааст. Донишманди соњибном устод Раљаб Амонов муътаќид аст, ки рубої гувоњиномаи орзуњо, дардњо, шодињо, ѓамњо, хушкомињо ва нокомињои мардум дар даврањои гуногун будааст. Баррасии шуморе аз рубоињо ва дубайтињои гўяндагони соњибзавќи тољик нишон медињад, ки бештари онњо аз нигоњи муњтаво ва риояти вазну ќофия ва истифода аз дигар саноеъи шеърї орї аз камбуданд. Ишќ, шикваи ошиќ аз маъшуќ ва ѓами дурї аз ватан аз муњимтарин мавзўъоти рубоињои тољикист. Рубоиёти мардумї низ дарбардорандаи маънї ва мазмунњои мазњабї, ирфонї ва афкори сўфиёна аст, ки дар таъсир ё таќлид аз шуарои машњур аз сўи мардуми омї эљод шудааст.

کلیدواژه‌ها [English]

  • адабиёти тољик
  • фолклор
  • рубої