2024-03-29T11:43:12Z
https://www.rudakijournal.ir/?_action=export&rf=summon&issue=3208
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1390
12
32
گل بیخار
مجید
اسدی
میرسیدعلی همدانی از مشاهیر بزرگ ایران است که اقدامات و فعالیتهای گستردۀ او تأثیرات زیادی بر پیشینۀ علمی، فرهنگی و ادبی تاجیکستان داشته است. این مقاله مروری اجمالی بر زندگی، فعالیتها و آثار این عارف بزرگ دارد. میرسیدعلی در سال ۷۱۴ق در همدان دیده به جهان گشود. او پس از کسب مدارج علمی از بیستسالگی با هدف ترویج دین مبین اسلام از همدان هجرت کرد و در شهرهای مختلف آسیای میانه، قفقاز، شبهقارۀ هند و سرزمینهای عربی به نشر معارف اسلامی پرداخت. البته، عمدۀ فعالیتهای او در شبهقارۀ هند و کشمیر بوده است. میرسیدعلی در دوران حضور خود در کشمیر علاوهبر فعالیتهای دینی و مذهبی، در ترویج خط و زبان فارسی نیز نقشی برجسته داشت. از وی بیش از ۱۱۰ جلد کتاب و رساله درزمینۀ فلسفه، اخلاق، عرفان و ادبیات، و مجموعة شعری به یادگار مانده است. میرسیدعلی در سال ۷۸۶ق در ۷۲سالگی بدرود حیات گفت و پیکرش در شهر کولاب به خاک سپرده شد.
میرسیدعلی همدانی
تاجیکستان
کشمیر
2011
09
01
11
17
https://www.rudakijournal.ir/article_22522_ade08e53b31dccb30d910aa99e10e98d.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1390
12
32
ملاحظهها راجع به «شکلهای فعل» در رسالۀ «قدوسیه» میرسیدعلی همدانی
رحیمجان
سعیداف
شکلهای گوناگون فعل که در زبان ادبی تاجیکی (فارسی) استعمال میشوند، محصول یک دورۀ معیّن نیست؛ بلکه نتیجۀ دورههای گوناگون توسعه و ترقی زبان تاجیکی است که وابسته به خصوصیات نوع ادبی اثر و سبک فردی مؤلف، ممکن است دچار تغییر شود. این مقاله درپی آن است که شکلهای زمانی فعل و رابطۀ آن با زبان ادبی کنونی تاجیک را در رسالۀ «قدوسیه» اثر میرسیدعلی همدانی بررسی کندد. در این رساله پنج شکل زمانی صیغۀ خبری مشاهده میشود. شکل غیرشخصی صیغۀ خبری (بُوَد) نیز در این رساله استفاده شده است. از دیگر شکلهای فعلی استفادهشده در این رساله میتوان به استعمال فعل گذشتۀ حکایتی با پیشوند «می» و شکلهای نقلی فعل اشاره کرد. کاربرد شکل زمان گذشتۀ صفت فعلی با پسوند «گی» نیز فقط یک بار در کلمۀ «ماندگی» مشاهده میشود. در استعمال «فعلهای ترکیبی» نیز در زبان رسالۀ «قدوسیه» بعضی تغییرات و دگرگونیها دیده میشود. در این کتاب شکلهایی از فعلهای ترکیبی نیز مشاهده میشوند که بسیاری از آنها به زبان ادبی کنونی شباهت دارند. بررسی شکلهای فعلی بهکاررفته در این رساله مؤید این مطلب است که آموختن خصوصیتهای زبانی آثار میرسیدعلی همدانی در کنار وجوه دیگر تألیفات او دارای اهمیت نظری و عملی ویژهای است.
میرسیدعلی همدانی
رسالۀ «قدوسیه»
شکلهای فعل
2011
09
01
18
26
https://www.rudakijournal.ir/article_22523_41ce634777c8ce3ac328274c8234896f.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1390
12
32
فلسفۀ اجتماعی میرسیدعلی همدانی
ماهرخواجه
سلطانف
میرسیدعلی همدانی راجع به طبیعت حیوانی، زندگی اجتماعی و سیاسی، و اخلاق و آداب آدمیان اندیشههای جالب توجه دارد. اندیشههای ایشان دربارۀ این مباحث در رسالههای «ذخیرهالملوک»، «آدابالمشایخ»، و «مکارمالاخلاق» منعکس شدهاند. در این مقاله، عقاید اجتماعی، سیاسی و اخلاقی میرسیدعلی با تکیه بر آثار او مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. از تحلیل وجوه گوناگون نظریات اجتماعی و سیاسی سیدعلی همدانی میتوان پی برد که او در ساختار عقایدش از تعلیمات مشائیان بهره برده است؛ اما باید تأکید کرد که نقش ابوحامد غزالی در تشکّل جهانبینی او، بهویژه نظریۀ اجتماعی و سیاسی و اخلاقیاش، بسیار زیاد است. او در تحلیل مسائل اجتماعی به عوامل بیولوژیکی و اخلاقی بسیار توجه کرده است. وی درخصوص پیدایش دولت معتقد است که زمینههای طبیعی باعث پیدایش دولت شدهاند و در تعلیمات اجتماعی- سیاسیاش نیز مانند همروزگارانش طرفدار دولت سلطنتی است. مطابق عقاید او سلطان مرتِّب حیات جامعه است و تمام فعالیتش در این زمینه به یک جریان معتدل عاقلانه و عادلانه مربوط است. از بررسی اندیشههای اجتماعی میرسیدعلی میتوان به این نتیجه رسید که او از مناسبتهای موجود در بخشهای گوناگون حیات اجتماعی ناراضی بوده و به حیات جامعه و نظام و ترتیبات آن از نقطهنظر عقل و عدالت اهمیت میداده است. هدف او از ارائۀ نظریۀ سلطان عادل و توجهش به برابری اجتماعی و انساندوستی نیز برپایۀ چنین اندیشهای است. علی همدانی در عقیدههای اجتماعی و سیاسی خود به سه رکن حاکم، رعیت و دولت توجه جدی نموده و اندیشههایش را راجع به آنها در آثارش به طرزهای گوناگون بیان کرده است.
میرسیدعلی همدانی
فلسفۀ اجتماعی
اندیشههای سیاسی و اخلاقی
2011
09
01
27
45
https://www.rudakijournal.ir/article_22524_a82c51130356f9d272d01bd7149cd389.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1390
12
32
نظر میرسیدعلی همدانی دربارۀ حقوق والدین و فرزندان
یارعلی
صادقاف
یکی از مسائل مورد توجه در جوامع بشری، موضوع تربیت فرزند است. این موضوع که تبیینکنندۀ مناسبات و مسئولیتهای والدین دربرابر فرزندان است، توجه بسیاری از بزرگان علم و ادب ملت تاجیک، ازجمله میرسیدعلی همدانی را به خود معطوف داشته است. اگرچه مسئلۀ تربیت فرزند و ارتباط والدین و فرزندان در بسیاری از رسالههای سیدعلی همدانی مطرح شده، در این مقاله مطالب مندرج در «ذخیرهالملوک» درزمینۀ امور تربیتی مورد توجه قرار گرفته است. «ذخیرهالملوک» شامل مقدمهای کوتاه و ده باب است که باب چهارم آن باعنوان «در حقوق والدین و زوج و زوجه و اولاد و اقارب و اصدقا» شامل پنج قسم است که قسم سوم آن باعنوان «حقوق فرزندان»، دربردارندۀ نظرهای میرسیدعلی دربارۀ تربیت فرزندان است. این بخش با ذکر آیهای از قرآن دربارۀ نیکویی در حق پدر و مادر آغاز شده و میرسیدعلی در ادامه با ذکر روایاتی به مهمترین اصول تربیتی اشاره کرده است. حاتم عصازاده که یکی از محققان برجستۀ زندگی و فعالیت میرسیدعلی همدانی است، به محتوای پند و اخلاق در آثار این بزرگوار اعتبار جدی داده است. نگارندۀ این مقاله پس از بررسی محتوای تربیتی «ذخیرهالملوک» به این نتیجه رسیده است که اهل پژوهش و تربیت باید مفاهیم تربیتی را از دریای اندیشۀ میرسیدعلی همدانی دریافت کنند و بعد با شرح لغات و توضیح برخی مسائل مشکلفهم، این مفاهیم را به مردم، بهخصوص به نوجوانان و جوانان پیشنهاد و تقدیم نمایند.
میرسیدعلی همدانی
«ذخیرهالملوک»
حقوق والدین و فرزندان
2011
09
01
46
55
https://www.rudakijournal.ir/article_22525_911bf2d06c45ccf7dd62c71e0cbebb99.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1390
12
32
عناصر دیالکتیکی در آثار فلسفی میرسیدعلی همدانی
محمدالله
عباداف
هرچند مرام تعلیمات اساسی متفکر معروف ایران و تاجیک و هند، میرسیدعلی همدانی، پشتیبان فلسفۀ تصوف است، اشعار فلسفی او در خود عناصر بسیار پرمضمون دیالکتیکی را نیز دربر گرفته است. عقاید دیالکتیکی میرسیدعلی در اثرهای «هفت وادی»، «ذخیرهالملوک»، «حلّ مشکل»، «مرآهالتائبین»، «رسالۀ درویشیه»، «اوراد فتحیه» و دیگر آثار او که تعداد آنها تا نود جلد میرسد، بیان شدهاند. در این مقاله نگارنده پس از بررسی عناصر دیالکتیکی در تعدادی از آثار فلسفی میرسیدعلی مثل «هفت وادی»، «اوراد فتحیه» و «ذخیرهالملوک» به این نتیجه رسیده است که وی در نظریۀ دیالکتیک از وجود داشتن پنج اندام حسی، طرز حاصل شدن حسها، دانش حسی، ماهیت دانش، تناسب دانش حسی و عقلی استوارانه جانبداری کرده است. از آثار فیلسوف معلوم میشود که او در بررسی مسائل نامبردۀ روند دانش، بیشتر پیرو نظریۀ انعکاس بوده است. این تعلیمات سیدعلی همدانی او را بهسوی فلسفۀ مشاء رهسپار کرده است.
میرسیدعلی همدانی
آثار فلسفی
عناصر دیالکتیکی
2011
09
01
56
66
https://www.rudakijournal.ir/article_22526_e4e65e21e862c486c1441a7c69bb44ab.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1390
12
32
میرسیدعلی همدانی و «ذخیرهالملوک» او
حاتم
عصازاده
میرسیدعلی همدانی (۱۳۱۴-۱۳۸۶م)، نمایندۀ بزرگ علم و ادب و فلسفه و حمکت مشرقزمین، در رواج و توسعۀ تعدادی از علوم زمان خویش سهم بسزا داشته است. یکی از آثار مهم این عارف شهیر «ذخیرهالملوک» است که موضوع آن را پند و نصیحت به شاهان و حاکمان و دیگر طبقات جامعه تشکیل میدهد. این اثر متشکل از ده باب است. عقیدۀ شاه عادل و رعیتپرور در باب پنجم این اثر باعنوان «در احکام ولایت و سلطنت و عمارت و حقوق رعایا و شرایط حکومت و خطر عهدۀ آن و وجوب عدل و احسان» بهطور مفصل تحلیل شده است. هرمان اته، شرقشناس آلمانی، بابهای پنجم و ششم این اثر را بابهای اساسی و جوهر اصلی کتاب دانسته است. از بررسی سبک این اثر چنین برمیآید که زبان آن ساده است و در اسلوب و طرز بیان به نصیحهالملوک غزالی و گلستان سعدی بسیار شباهت دارد. سیدمحمود انواری، محقق ایرانی، ضمن اشاره به تأثیرپذیری میرسیدعلی همدانی از ابوحامد غزالی، برخی از مسائل «ذخیرهالملوک» را ترجمه و رونویس «احیاءالعلوم» غزالی میداند که البته این نکته بحثبرانگیز است. برخی ادیبان و فیلسوفان نیز در پیروی از بعضی نکتههای «ذخیرهالملوک»اثرهای جالب آفریدهاند که دلیل روشن آن بابهای اساسی نوادرالوقایع احمد دانش درمورد سلطنت و رعیت است.
میرسیدعلی همدانی
ذخیرهالملوک
پند و نصیحت
2011
09
01
67
76
https://www.rudakijournal.ir/article_22527_6d3da1f67c3f6eb2a8b0b7896a9de810.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1390
12
32
مسائل نظری و عملی تنظیم «کلیات» میرسیدعلی همدانی به حروف سیریلیک
حاتم
عصازاده
در این مقاله براساس آثار تاکنون شناختهشدۀ سیدعلی همدانی، دستخطهای آثارخانۀ میراث ادبی و آثار خطی به نام میرسیدعلی همدانی مورد بررسی قرار گرفته و دربارۀ مسائل نظری و عملی ترتیب دادن «کلیات» میرسیدعلی همدانی به حروف سیریلیک نکاتی ذکر شده است. طبق تحقیقات انجامشده، بعضی اثرهای میرسیدعلی در میان اهل سواد جمهوری تاجیکستان موجود بوده؛ اما بسیاری از دستخطها در سالهای سلطۀ حکومت شوروی نابود، پنهان یا نایاب شده است. آثارخانۀ تاریخ و کشورشناسی ولایتی که از سال ۱۹۶۸م آغاز به فعالیت کرده و از سال ۱۹۹۰م بهنام میرسیدعلی همدانی نامگذاری شده، اولین رسالههای خرد و مقالههای علمی دربارۀ این بزرگوار را به چاپ رسانده است. تصویب فرمان مخصوص حکومت جمهوری تاجیکستان در تجلیل از ششصدمین سالگرد تولد میرسیدعلی نیز نقش مؤثری در نشر آثار او داشت. بعدها به کوشش کارکنان آثارخانه، آثار خطی میرسیدعلی همدانی جمعآوری شد که بخشی از این نسخهها دستخط و بخش دیگر چاپ سنگی است. اکنون نیز در گنجینۀ دستنویسهای آثارخانۀ ادیب، چهل جلد از کتابهای چاپ سنگی آن بزرگوار محفوظ است. درمجموع، امروزه مشکل مهم، مسائل نظری و عملی تنطیم کلیات میرسیدعلی همدانی به حروف سیریلیک است. با جرئت میتوان گفت که امروزه شرایط مساعدی برای مرتب کردن کلیات میرسیدعلی به حروف سیریلیک موجود است و نخستین کوششها در این زمینه از سوی ماهرخواجه سلطان (۱۹۹۴-۱۹۹۵م) انجام شده است. او توانسته است منتخب آثار علامه را در دو جلد تهیه کند. اما تعداد زیادی از اثرهای میرسیدعلی با سعی و تلاش رجب عصازاده و نگارندة این مقاله از گنجینۀ آثار خطی جمهوری تاجیکستان با کمک امریزدان علیمرداناف عکسبرداری و به گنجینۀ آثارخانۀ ادیب وارد شده است.
میرسیدعلی همدانی
دستخطهای آثار
تنظیم کلیات
حروف سیریلیک
2011
09
01
78
87
https://www.rudakijournal.ir/article_22528_001e1defc85d0e11f6052948f72c6318.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1390
12
32
«رسالۀ شرحیه» میرسیدعلی همدانی
کریمجان
قادراف
رسالۀ «مشاربالاذواق» میرسیدعلی همدانی ماهیت عرفانی داشته و مؤلف در آن به شرح اصطلاحات و مضامین قصیدۀ «خمریۀ میمیه» ابنفارض مصری پرداخته است. این اثر همچنین شرح و توضیح مسائل علم عروض را نیز دربرمیگیرد. هدف این رساله فهماندن محتوای قصیدۀ عرفانی «خمریۀ میمیه» به سالکان و تشریح مبانی اشارات و معانی عبارات آن به عارفان است. میرسیدعلی در تفسیر این قصیۀ عرفانی، جمال خداوند را مقصود کلی برای لذت وصال بندگان میداند و تأکید میکند که حقیقت محبت نوعی حقیقت ذوقی و وجدانی و کمالات بنده است. عشق در «مشاربالاذواق» وجود عاشق را در تجلی جمال معشوق محو میکند تا ذلت عاشقی برخیزد و همه معشوق ماند. مراد میرسیدعلی از مقام محبت، دیدار جمال مطلق است و هر فرد از افراد عالم امکان از جمال او کمال مییابد. مصرعهای شعری که او با زبان عربی و فارسی در این اثر نوشته است، ارکان عروض عربی و فارسی را دربرمیگیرد. وی این دو عروض را به قسمتهای جداگانه تقسیم نکرده، بلکه در موارد گوناگون آنها را شرح داده است. نگارندۀ این مقاله در پایان پس از بررسی و ذکر مهمترین ویژگیهای این رساله چنین جمعبندی کرده است که میرسیدعلی همدانی در «مشارقالاذواق» با تفسیر قصیدۀ «خمریۀ میمیه» ابنفارض مصری دو مصدر مهم اسلام (قرآن و حدیث) را توضیح داده و در پایان رسالۀ تفسیری خود را نوشته است که طالب لبیب بهوسیلۀ سعادت ابدی و کمالات سرمدی قادر است به حقایق عرفان برسد.
«مشارقالاذواق»
میرسیدعلی همدانی
قصیدۀ «خمریۀ میمیه»
ابنفارض مصری
2011
09
01
88
107
https://www.rudakijournal.ir/article_22529_1ab7bf4d47eeba829eddefd323dda1ac.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1390
12
32
رسالۀ «قدوسیه» و انعکاس مسائل عدل و احسان
علمخان
کوچَرُف
در تعلیمات دینی و اخلاقی میرسیدعلی همدانی رسالۀ «قدوسیه» که بهلحاظ حجم خُرد و از نظر مظمون برجسته است، مقام ارزنده دارد. این اثر به بابها تقسیم نشده؛ بلکه موضوعات آن پیدرپی و با تکرار خطابۀ «ای عزیز» بیان میشود. زبان این اثر ساده و موجز است و تناسب کلام، سجع، توصیف عالی و واسطههای تصویر، منطق گفتار را پرقوت و شیوۀ بیان را جذاب و گوارا کرده است. در رسالۀ «قدوسیه» مسائل اخلاق حمیده در دین مبین اسلام بررسی شده و مؤلف بر دو راه پاک شدن از گناه و به سعادت اخروی رسیدن تأکید کرده است. بهطور کلی، دربارۀ محتوای این اثر ارزشمند میتوان گفت تاروپود اخلاقی این رساله را عدل و عدالت و احسان تشکیل میدهد. تعلیمات اخلاقی میرسیدعلی در این رساله براساس مکافات و مجازات عمل در روز قیامت بنیاد شده و این اصول بر ارزش اخلاقی و تعلیمی و تربیتی رساله بهدرجات افزوده است. همچنین، در این اثر آشکاری مضمون، طبیعی بودن بررسی و فصیح بودن نتیجهگیری به گفتار میرسیدعلی جذابیت بیشتری بخشیده است.
میرسیدعلی همدانی
رسالۀ «قدوسیه»
عدل و احسان
2011
09
01
108
113
https://www.rudakijournal.ir/article_22530_e470beb370ba74424590e39ee00b2c56.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1390
12
32
«عشق عرفانی» در فلسفۀ علی همدانی
عبدالرحمن
محمداف
میرسیدعلی همدانی از زمرۀ مردم اهل تصوف عصر چهاردهم میلادی است. آثار این ادب متصوف زیاده از هفتاد بوده و تقریباً همۀ بخشهای علوم زمان را دربر میگیرد. در تعلیمات میرسیدعلی، عشق جایگاه خاص دارد. این عشق برای او سرشار از اندیشههای عاشقانه و اهداف عارفانه است و دنیای معنویاش حقیقت عرفانی است. در این مقاله، ضمن تبیین موضوع عشق عرفانی در نگاه میرسیدعلی، مصادیق آن در آثارش مورد بررسی قرار گرفته است. این عارف بزرگ، هستی انسانی را پیش از همه به عشق الهی وابسته دانسته و آن را به عالم روحی حواله کرده است. در این مرتبه، او وجود خویش را فراموش میکند و در دنیای محبت غرق میشود. او موجودیت خدا را سبب اساسی تمام موجودات میشمارد و از این نظر، فلسفة او با مفهوم «وحدت وجود» پیوند میخورد که مصادیق این طرز فکر در برخی آثار او ازجمله مثنوی هفت وادی مشاهده میشود. به عقیدۀ این عارف بزرگ، عشق تکمیلکنندۀ تمام موجودات است و بلندترین درجۀ عشق، عشق الهی است. نگارندۀ مقاله بعد از مطالعه و شرح مختصر فلسفۀ عشق در نگاه سیدعلی همدانی به این نتیجه رسیده که وی در این زمینه بیشتر مبلّغ چهرۀ تابناک دین اسلام است. بنابراین دین و مذهب در تعلیمات او نهتنها بزرگترین منبع اخلاقی، بلکه اساس پیشرفت کاروان تمدن اسلامی بهشمار میرود.
میرسیدعلی همدانی
تصوف
عشق عرفانی
2011
09
01
114
121
https://www.rudakijournal.ir/article_22532_48518dd229fdb87b0d3c75f69747ceb2.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1390
12
32
«سیاست و آیین دولتداری» از نگاه میرسیدعلی همدانی
عبدالرحمان محمد اف
عبدالرحمان قربان اف
میرسیدعلی همدانی از بزرگترین شخصیتهای علم و فرهنگ سدههای میانه است. شناخت میراث علمی این فیلسوف گواهی میدهد که وی در تعلیماتش به مسائل گوناگون فلسفی- اخلاقی، سیاست، نظریۀ معرفت، منطق، دیالکتیک و... توجه کرده است. او بهویژه دربارۀ سیاست، آیین دولتداری، اصول ادارۀ و روابط بین مردم، اندیشههای درخور توجهی دارد که امروز هم ارزش خود را از دست ندادهاند. میرسیدعلی در طول عمر گرانبهای خود به کشورهای مختلف سفر کرده و درنتیجۀ آن با اَشکال مختلف سلطنت و دولتداری کشورهای گوناگون آشنا شده و توانسته دربارۀ سیاست و آیین دولتداری اندیشههایی پرقیمت پیشنهاد کند. او همچون دانندۀ بزرگ فلسفۀ اسلام، عقاید خود را دربارۀ سیاست محض در پیوستگی به تعلیمات اسلام و پیروی از اصول حکومتداری علمای دین و دیگر سیاستمداران مسلمان سازمان داده است. عقاید اجتماعی و سیاسی علی همدانی جنبۀ دینی و اخلاقی دارند و او حلّ همهگونه مسائل سیاسی را از موضع دین و اخلاق بررسی میکند. او همچنین در ادارۀ دولت به خرد و علم و معرفت بهای بلند داده و از پادشاهان خواسته است که ضمن رعایت انصاف و عدالت، به اهل علم و فرهنگ نیز تکیه کنند. این فیلسوف بزرگ برای ادارۀ کشور شرطهایی گذاشته است که در آن حقوق و منافع مسلمانان تحت حمایت قرار گرفته است. او به حقوق رعیت غیرمسلمان نیز توجه کرده و رعایت آنها را واجب دانسته است.
میرسیدعلی همدانی
سیاست
آیین دولتداری
تعلیمات اسلام
2011
09
01
122
134
https://www.rudakijournal.ir/article_22533_f064203e5b52b413033e8bc1e393eced.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1390
12
32
مثنوی «هفت وادی» میرسیدعلی همدانی
میرزا ملااحمد
کریمجان قادراف
میرسیدعلی همدانی از زمرۀ عارفان و ادیبان پرکاری است که آثار فراوان علمی و ادبی تألیف کرده است و محققان تعداد آنها را بیش از ۱۷۰ نسخه دانستهاند. یکی از آثار باقیماندۀ او مثنوی هفت وادی است که ۶۴۲ بیت دارد. دربارۀ منسوب بودن این مثنوی به میرسیدعلی همدانی میان محققان اختلافنظر وجود دارد. برخی چون هرمان اته، اشپرینگر و علی محمدی خراسانی این مثنوی را اثر عطار نیشابوری دانستهاند؛ اما سعید نفیسی، محمد ریاض، ماهرخواجه سلطانزاده، حاتم عصازاده و... تأکید کردهاند که هفت وادی را بااینکه تلخیص و فشردۀ منطقالطیر است، میتوان متعلق به میرسیدعلی همدانی دانست. در این مقاله با تکیه به نظرات برخی از این محققان، اشتراکات و تفاوتهای این دو اثر بهاختصار بررسی شده است. در پایان این بحث و بررسی نگارنده چنین نتیجهگیری کرده است که در هفت وادی معمای وحدت با دلیل و برهانهای ردناپذیر و بدیعی در خلعت عرفانی مطرح شده است و همین موضوع نشان میدهد که منشأ هفت وادی میرسیدعلی، اندیشۀ وحدت وجود است. سالکان با راهنمایی پیر به سفر برمیآیند و بعد از رسیدن به مقصد نهایی درک میکنند که حق و خلق و و وحدت و کثرت یکی است. در هفت وادی دشواریهای راه سالک با آب و رنگ بدیعی تصویر و شرح یافته است.
میرسیدعلی همدانی
هفت وادی
منطقالطیر
2011
09
01
136
154
https://www.rudakijournal.ir/article_22534_000ab479cd71d1e4b4fd0889efbe2e84.pdf