2024-03-29T11:51:15Z
https://www.rudakijournal.ir/?_action=export&rf=summon&issue=3196
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1387
9
18
همانندی مطبوعات تاجیکستان و روسیه
دوستمراد
بابا
نگاهی کلی به رسانههای خبری بازاری تاجیک که عدهای به آن «مطبوعات زرد» میگویند، نشاندهندة تأثیر بیواسطۀ مطبوعات روسی به این رسانههاست. این مقاله با هدف بررسی و مقایسۀ مهمترین رسانههای خبری بازاری، یعنی نشریات، رادیو و تلویزیون در تاجیکستان و روسیه نوشته شده است. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، دو دوره در مطبوعات شوروی قابل شناسایی است: دورۀ اول، ابتدای دورۀ بازسازی و دورۀ دوم، پس از دوران بازسازی است که با استقلال جمهوریها مطابق میآید. پس از سالهای ۱۹۹۳م، در تاجیکستان نشریههای خصوصی و حزبی بهوجود آمدند که مطابق ساختار حکومت روز و ضد سیاست حزب کمونیست بودند. بعد از پیدایش جنبشهای آزادیخواهی در جمهوریهای خودمختار روسیه، جنگ شهروندی برپایۀ وطنگرایی بهوجود آمد. از آنجا که در این دوره رسانههای خبری روسیه دیگر وارد تاجیکستان نمیشدند، عدهای با نشر هفتهنامهها و روزنامههای مختلف فضای اطلاعاتی تاجیکستان را پر کردند. همانندی رسانههای تاجیکی و روسی در این دوره و با نشر هفتهنامۀ عایله آغاز میشود. رادیو اعم از دولتی و غیردولتی رسانۀ دیگری است که از اواخر سدۀ نوزدهم میلادی همواره مهمترین منبع خبری مردم تاجیک بوده است. دیگر منبع اساسی اخبار تلویزیون است. مقایسۀ تلویزیون دولتی تاجیکستان با روسیه نشاندهندۀ سطح پایین نمایشهای تلویزیونی تاجیکستان است.
تاجیکستان
روسیه
نشریه
رادیو
تلویزیون
2008
03
01
9
18
https://www.rudakijournal.ir/article_21584_aa459b0600b90e664a73ca5c2ec07e58.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1387
9
18
رادیو تاجیکستان و خودشناسی ملی
سیدمراد
خواجهزاد
رادیو بهعنوان یکی از رسانههای اطلاعاتی، در خبررسانی رویدادها و وقایع به مردم نقشی مهم داشته است. در همین راستا، رادیو تاجیکستان در 10 آوریل سال 1930م تأسیس شد که تا امروز چندین مرحله را پشت سر گذاشته است. در این مقاله، نگارنده به تشریح محتوای برنامۀ رادیویی از همان سالهای اول- که ادیبان و روزنامهنگاران تاجیک نگاشتههای خود را در رادیو مستقیماً قرائت میکردند و آن گفتارها به «رادیو روزنامه» معروف است- تا به امروز پرداخته است. روند حیات نیز امروزه تقاضا میکند که برنامههای رادیو همچون نبض روز باشند. با هدف تهیۀ برنامههای تازه، گفتارهای نوین روی کار آمدند و در سالهای استقلال جنبة فرهنگی برنامههای رادیو تاجیکستان قویتر شد. شایان ذکر است که اکنون برنامههای شبکة اول رادیو تاجیکستان را بیش از شصت درصد از اهالی تاجیکستان و نیز جمهوری اسلامی ایران، افغانستان، ازبکستان، قرقیزستان و قزاقستان دریافت میکنند. نگارنده در پایان به این نتیجه رسیده است که رادیو تاجیکستان واسطة مهم تکمیل فضای اطلاعاتی کشور بوده و با برنامههای خویش یکی از نهادهای توانای ترغیبگر آرمان خودشناسی وخودآگاهی ملی و منادی صلح و دوستی شده است.
رادیو
تاجیکستان
خودشناسی ملی
2008
03
01
19
22
https://www.rudakijournal.ir/article_21585_11e4474fa1110b07fbf73fee69d115bf.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1387
9
18
امنیت اطلاعاتی تاجیکستان
سیمالدین
داستیاف
نگارنده در این مقاله در ابتدا با طرح این سؤال که آیا جامعه و دولت تاجیکستان در تشکیل و رشد فضای اطلاعاتی تاجیکستان موفق است یا نه، به تشریح موضوع پرداخته است. وی پس از بررسی فضای اطلاعاتی در رادیو و تلویزیون، مطبوعات، و اینترنت به این جمعبندی رسیده است که فضای اطلاعاتی تاجیکستان در آماده کردن، پخش و انتشار اطلاعات از جانب بیگانگان اداره میشود و طلبات قانون تاجیکستان دربارة امنیت اطلاعاتی رعایت نمیشود و در رشد ملی و دولتداری تاجیکان تأثیر منفی میگذارد. نگارنده ضمن اینکه در این مقاله برای حل مشکلات امنیت اطلاعاتی، سیاستها و وظایفی را به دولت و جامعۀ تاجیکستان پیشنهاد کرده، معتقد است که برای رفع کمبود و نارساییها در این حوزه باید تدبیرهای سودمند اندیشید.
امنیت اطلاعاتی
تاجیکستان
رشد ملی
2008
03
01
23
30
https://www.rudakijournal.ir/article_21586_bf87655a86d2deebde3393d381f8c97d.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1387
9
18
تاریخچة تلویزیون در تاجیکستان
قهّار
رسولیان
نخستین پخش آزمایشی تلویزیونی تاجیکستان در استودیو استالینآباد (دوشنبه) در سوم اکتبر سال 1959م بهطور مستقیم راهاندازی شد. در ماه فوریة سال 1960م استودیو سیار تلویزیونی شروع به فعالیت کرد و تا آخر سال 1960م مرکز تکنیکی تلویزیون به دستگاههای جدید مجهز شد. در این سال، ساختار ادارههای ایجادی استودیو تلویزیونی استالینآباد شامل ادارۀ برنامههای اجتماعی و سیاسی، ادبی و درامی، کودکان و نوجوانان، برنامههای موسیقی، ادارۀ سینما، ادارۀ تنظیم، و شعبۀ درخواست و نامهها تشکیل گردید و از سال ۱۹۶۳م به بعد، تغییرات جزئی در این ساختارها بهوجود آمد. تا زمان استقلال، اهالی تاجیکستان از چهار شبکة تلویزیونی شامل شبکههای یک و دوی تلویزیون سراسری اتحاد شوروی، شبکههای ازبکستان و تاجیکستان بهره میبردند. پس از استقلال جمهوری، در کنار تلویزیون تاجیکستان که حال با نام «شبکۀ اول» از آن یاد میشود، چندین استودیوی تلویزیون دولتی و غیردولتی سراسری و محلی عرض هستی کردند و تا آخر سال 2007م، نوزده شبکۀ تلویزیونی در وزارت فرهنگ جمهوری تاجیکستان ثبت شدند.
شبکة تلویزیونی
تاجیکستان
ادارههای ایجادی
2008
03
01
31
34
https://www.rudakijournal.ir/article_21587_ae9024962cbd892f4d84ab4f3cf16348.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1387
9
18
تنظیم و انتشار نثر بدیع فارسی تاجیکی
صفر
سلیمانی
در سال 1925م، نشریات دولتی تاجیکستان تأسیس شد. این نشریات در آغاز بهعلت نبود وجود دوایر ادبی و متخصصان چاپ و نشر فعالیت زیادی نداشت. در سالهای بعد به ابتکار و تلاش استادان ادبیات تاجیک مثل صدرالدین عینی و ابوالقاسم لاهوتی فعالیت آن تقویت شد. نثر بدیعی تاجیک در مجلات و روزنامههای متعددی ازجمله روزنامههای معارف و مدنیت و مدنیت تاجیکستان چاپ شدند. در تهیه و تألیف نثر بدیعی تاجیک سهم انستیتو زبان و ادبیات رودکی آکادمی علوم تاجیکستان بارز است. این پژوهشگاه از مراکز هماهنگسازی تحقیقات فیلولوژی و مرکز کل مسائل زبان و ادبیات تاجیکی محسوب میشود که در رشد کتابشناسیها سهم ارزندهای داشته است. نگارنده معتقد است که یکی از مشکلات اصلی تنظیم فهرستگان کتابشناسی، تعویض الفباست که از سال 1930 تا 1940م در تاجیکستان انجام شد و از سال 1940م تا به امروز، حروف تاجیکی براساس حروف روسی (سیریلیک) است. نگارنده در آخر به این نتیجه رسیده است که هم اکنون تهیۀ کتابشناسی نثر بدیعی فارسی تاجیکی ضروری است و تهیة چنین فهرستی در دوران پس از استقلال تاجیکستان، عملی مفید و ارزشمند محسوب میشود.
نشریات دولتی
نثر بدیعی
فارسی تاجیکی
انستیتو زبان و ادبیات رودکی
کتابشناسی
2008
03
01
35
44
https://www.rudakijournal.ir/article_21588_77621385a45c4e573ce48507d75fa183.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1387
9
18
فناوری اطلاعات و زبان ملی
قهرمان
سلیمانی
یکی از اساسیترین رسالت دولتهای نو، کمک به زبان ملی برای همراه شدن با تحولات تکنولوژیک است. زبانی که نتواند قابلیت هماهنگی با دگرگونیهایی را که در عرصة ارتباطات حادث میشود، پیدا کند، بیتردید در درازمدت از گردونة مناسبات جهانی حذف خواهد شد. از دیگر سو، اگر در عرصة ملی علم تولید نشود و کاربران بهناچار برای کسب علم به منابعی غیر از زبان ملی رجوع کنند، علاوهبر مصرف هزینههای گزاف باید مصرفکنندهای غیرمؤثر باشند؛ بدین معنا که این نوع مصرفکنندة علم و تکنولوژی، مفکورة ملی خود را فراموش میکند و باید به زبانی واسط، با عالم علم ارتباط برقرار کند؛ ازاینرو، مصرفکنندگان غیرمولد علم، بنیانهای هویت ملی را در معرض تهدید قرار میدهند. بنابراین، دولت وظیفه دارد امکانی فراهم کند که مصرفکنندة تکنولوژی، علم خود را در فرایند تولید آن مشارکت دهد. در کشورهایی که زبان نقش اساسی در تبیین هویت ملی دارد، همخوان کردن زبان با روند توسعۀ تکنولوژی و فراگیر کردن استفاده از فناوری در زندگی و روزآمد کردن اطلاعات شهروندان از طریق فناوری اطلاعات و برنامهریزی برای توسعة علمی کشور و قرار گرفتن در مدار تولید علم، مهمترین برنامۀ دولت است.
فناوری اطلاعات
زبان ملی
توسعۀ تکنولوژی
هویت ملی
2008
03
01
45
52
https://www.rudakijournal.ir/article_21589_9f3689677aa34fb7adfd12e0f3bbfc32.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1387
9
18
جهانگرایی و فضای اطلاعاتی تاجیکستان
محمدجان
شکوری بخارایی
جهانگرایی روندی است که مردمان را بههم نزدیک میکند و از دستاوردهای فرهنگ یکدیگر بهویژه از پیشرفتهای تمدن غرب بهرهمند میسازد. این روند بزرگ، ضدیتها و جریانهای ناروایی هم دارد که در تاجیکستان جلوهگر شده است. ازجمله اینکه دوستداران «طرز زندگی غرب» از پدیدههای ظاهری آن که بیشتر نمونهای از فساد اخلاقی است، کورکورانه تقلید میکنند؛ درنتیجه، جهانگرایی همچون رخدادی منفی نمودار میشود. متأسفانه، در سالهای اخیر این روحیة بیگانهپروری و غربگرایی در تاجیکستان درحال افزایش است و به فضای اطلاعاتی کشور نیز راه پیدا کرده است. اکنون در تاجیکستان فقط پنجاه درصد رسانههای خبری به زبان تاجیکی است. این درصد گویای آن است که زبان دولتی در قلمروی خود کمکم غریب و بیچاره شده است. نگارنده بر این باور است که در فضای فرهنگی کشور، در همة ساحههای آن باید روحیة ملی و زبان دولتی حکمرانی کامل داشته باشد. آموزش زبان روسی و انگلیسی ضرور است؛ اما نباید آن را به درجة افراط و ازخودگریزی رسانید.
جهانگرایی
غربگرایی
فضای اطلاعاتی
تاجیکستان
زبان دولتی
2008
03
01
53
62
https://www.rudakijournal.ir/article_21590_ee2d7d8ac34ff026402c873b708ae0ee.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1387
9
18
جایگاه خبرگزاری «خاور» در فضای اطلاعاتی کشور
صدرالدین
شمسالدین
آژانس ملی اطلاعاتی «خاور» تاجیکستان یکی از مهمترین و بانفوذترین مرکز اطلاعاتی جمهوری تاجیکستان است. در سال 1925م، این مرکز در اوان فعالیت مقدماتی خود بهعنوان شعبۀ آژانسی تلگرافی اتحاد شوروی خدمت میکرد. از روزهای اول استقلال تاجیکستان، به پیشنهاد اهل علم و ادب و فرهنگ ضرورت تغییر نام آژانسی تلگرافی تاجیکستان به میان آمد و در 10 آوریل سال 1992م آژانسی مرکز اطلاعاتی تاجیکستان «خاور» نامیده شد. بعد از به اعتدال آمدن وضع جمهوری که شمار هفتهنامهها، ماهنامهها، نشریههای حکومتی و خصوصی، و مراکز نوی اطلاعاتی افزایش یافت، حکومت جمهوری تاجیکستان با قرار خود از 30 آوریل سال 2004م تحت رقم 184 نام مرکز اطلاعاتی تاجیکستان «خاور» را به آژانس ملی اطلاعاتی تاجیکستان «خاور» تبدیل کرد و در اول اکتبر سال 2004م حکومت جمهوری تاجیکستان «دربارة تنظیم جریان تهیه و انتشار اطلاعات رسمی» قرار قبول کرد. موافق این قرار با هدف جمعآوری مواد مهم تحلیل خبرها راجع به تاجیکستان و دسترس نمودن رویدادهای مهم جهان، دایرة فعالیت خبرنگاران را وسیع کرد و در شهرهای مسکو، برلین و آنکارا دفتر خبرنگاران آژانسی «خاور» تأسیس شد.
آژانس ملی اطلاعاتی «خاور»
تاجیکستان
مرکز اطلاعاتی
2008
03
01
63
66
https://www.rudakijournal.ir/article_21591_e38a7ac3ecb2a758c26ce97c4f042f33.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1387
9
18
مشکلات فضای اطلاعاتی تاجیکستان
ابراهیم
عثماناف
در این مقاله نگارنده در ابتدا با طرح این سؤال که کدام عوامل، بر فضای اطلاعاتی تاجیکستان تأثیر دارند و از آن چگونه میتوان محافظت کرد، به بیان موضوع پرداخته، سپس فضای اطلاعاتی تاجیکستان را از لحاظ فوندامنتالی بررسی نموده و در پنج مورد آن را تشریح کرده است. نگارنده بر این باور است که مشکلات فضای اطلاعاتی و وضع وسیلههای اطلاعاتی تاجیکستان چنان است که امنیت را نمیتوانند تأمین کنند. همة شبکههای رسمی تلویزیون تاجیکستان، اطلاعات، حتی اطلاعات رسمی را طوری منتشر میکنند که دلگیرکننده میشوند و مسلماً مخاطب برای خود منبعی دیگر را جستوجو میکند. استودیو تلویزیون خصوصی ازنظر تکنیکی و مادی چنان عاجز است که به فضای اطلاعاتی چیزی نمیتواند بیفزاید. درنهایت اینکه در تاجیکستان حدود سی شبکة تلویزیونی و رادیویی خصوصی فعالیت میکنند. اخذ مجوز برای فعالیت این شبکهها کار آسانی نیست و نتیجهای که از فعالیت آنها برمیآید، خیلی کم پیش میآید که برای جامعه مفید باشد.
تاجیکستان
فضای اطلاعاتی
فوندامنتالی
امنیت
2008
03
01
67
72
https://www.rudakijournal.ir/article_21592_5c92cd86bc7b48d3372f8990c65eea8c.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1387
9
18
نشریات و بنگاههای انتشاراتی تاجیکستان
فرهاد
کریم
این مقاله به مؤسسات و بنگاههای انتشاراتی جمهوری تاجیکستان که در دوران شوروی تأسیس شدهاند و مؤسسات خصوصی طبع و نشر پس از استقلال پرداخته است. مؤسسات انتشاراتی که نگارنده در این مقاله به تشریح آنها مبادرت کرده است، عبارتاند از: عرفان، معارف و فرهنگ، ادارة علمی قاموس ملی تاجیک، انتشارات دیوشتیچ، انتشارات ایجاد، انتشارات سرپرست، انتشارات مطبوعات، کارگاه پولیگرافی دوشنبه، کارگاه واحد «سندواره»، و مؤسسۀ دولتی تأمینات و فروش کتاب. نگارنده معتقد است که در دوران پس از استقلال کشور تاجیکستان، تعداد زیادی انتشارات و مطبعههای خصوصی در مرکزهای ولایتها و نواحی تاجیکستان تأسیس شد و امید است فعالیت آنها بر اقتدار طبع و نشر بیفزاید و موجب بالا رفتن سطح اطلاعرسانی در کشور شود و آثار ارزشمند و پرمحتوا در خودآگاهی مردم نقشی مؤثر گذارد.
بنگاههای انتشاراتی
تاجیکستان
خودآگاهی مردم
2008
03
01
73
90
https://www.rudakijournal.ir/article_21593_ad4b46fea1457e2793bf23c456aa318b.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1387
9
18
بازار اطلاعاتی تاجیکستان: قانون و واقعیت
پیوند گلمرادزاده
نعمتالله اکبر
در عصر حاضر خرید و فروش اخبار نوعی تعامل بسیار رایج محسوب میشود. در بازار اطلاعاتی تاجیکستان امکان تأسیس نشریه در مقایسه با رادیو و تلویزیون بیشتر است؛ چراکه اولاً تأسیس روزنامه با مبلغ نهچندان زیاد امکانپذیر است و ثانیاً تأسیس شرکتهای تلویزیونی چندان مورد توجه مدیا- ماگناتها (شرکتهای سرمایهگذار) نیست. شایان ذکر است که جمهوری تاجیکستان برای جلب سرمایة خارجی در عرصة اطلاعرسانی شرایط مساعد فراهم کرده و در مادة 34 قانون جمهوری تاجیکستان «دربارة اطلاعات» تأکید شده که اطلاعات عینی حقوقی مالکیت دولت، شخصان حقوقی و واقعی است و این اطلاعات میتواند استفاده شود یا اختیارداری عینی حقوق مالکیت باشد. درخصوص ارزیابی اطلاعات همچون مالکیت و مورد معاملۀ پولی و مالی قرار گرفتن آن نیز در مادة 35 قانون آمده است که محصولات اطلاعاتی و خدماترسانی اطلاعاتی شهروندان و اشخاص حقوقی که به فعالیتی مشغولاند، میتوانند عینیت مناسبتهای مالی شوند که طبق قانونگذاری شهروندی و دیگر قانونهای جاری تنظیم میشوند. بنابراین، به باور نگارندۀ مقاله رسانۀ خبری باید در بازار اطلاعات پیشقدم و رقابتپذیر باشد تا از این منابع سرمایهگذاری بهخوبی استفاده کند و با جلب تبلیغ، توجه مشتریان را به خود معطوف مماید. در پایان نیز این نتیجه حاصل شده است که با تقاضای زمان و روند اقتصاد بازرگانی، مطبوعات تاجیکستان باید روش کار خود را تغییر دهند. تجربة دولتهای متمدن نشان داده است که سود عاید از رسانههای خبری و فناوری اطلاعاتی نهتنها صاحبان آنها، بلکه بودجة دولت را نیز غنی میکند.
بازار اطلاعاتی
تاجیکستان
قانون و واقعیت
رسانههای خبری
فناوری اطلاعاتی
2008
03
01
91
102
https://www.rudakijournal.ir/article_21594_823ee7944b8702164955f96d41bc9252.pdf
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
رودکی
1387
9
18
«ادیبِ» ادیبان
عطا
همدم
با قرار حکومت جمهوری تاجیکستان، اول آوریل سال 1987م در جوار شعبههای بدیعی نشریات عرفان و معارف، نشریات «ادیب» تأسیس یافت. هدف نشریات «ادیب» بیشتر قانع کردن طلب و خواست دایرة وسیع خوانندگان به چاپ ادبیات بدیعی برای بزرگسالان و کودکان و نوجوانان بود. در سالهای نخست تأسیس نشریات «ادیب»، ادیبانی چون باباحاجی، شریف شرف، عبدالجلیل واسطزاده، قطبی کرام، مستان شیرعلی، ارون کوهزاد و... ایفای وظیفه میکردند. اکنون سیدعلی مأمور، یوسف احمدزاده، حاجی مراد، ضیا عبدالله، آدینه میرک و... فعالیت دارند. نگارنده در این مقاله نشریات «ادیب» را از جنبههای مختلف مورد بررسی قرار داده و به بیان آثاری که در این نشریات به طبع رسیده، پرداخته است. وی متذکر شده است که نشریات «ادیب» در طول بیست سال فعالیتش بیش از یکهزار عنوان کتاب و سایر مواد چاپی را با شمارگان بیش از پانزده میلیون نسخه به طبع رسانده است. شایان ذکر است که کارمندان نشریات «ادیب» بر آن میکوشند که آثارِ جوابگوی طلبات دور و زمان را نشر کنند، برای تحکیم دولت تاجیکستان سهمگذار باشند و در کامل کردن فضای اطلاعاتی کشور نقش ارزنده داشته باشند.
نشریات «ادیب»
ادبیات بدیعی
فضای اطلاعاتی
2008
03
01
103
109
https://www.rudakijournal.ir/article_21595_e85a1f35d7ade0dd2e9e457cff493aee.pdf