رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
10
22
2009
03
01
دانیل کمیسروف، ایرانشناس شهیر روس
13
16
FA
عالمجان
خواجهمرادف
استادیار
پروفسور دانیل سیموناویچ کمیسروف از شخصیتهای مشهور ایرانشناسی در اتحاد جماهیر شوروی سابق و جهان است که در تحقیق و انتشار ادب و فرهنگ فارسی بهویژه ادبیات معاصر ایران سهم شایانی دارد. کمیسروف دربارۀ ادبیات نوین ایرانی در دهههای ۳۰-۷۰ میلادی پژوهشهای ارزشمندی انجام داد که ازطرف ایرانشناسان بزرگ اروپا مورد توجه قرار گرفت. «پژوهش در تاریخ نثر داستانی معاصر ایران» عنوان نخستین رسالۀ کمیسروف است که در سال ۱۹۶۰م منتشر شد. از دیگر رسالههای کمیسروف میتوان به «صادق هدایت، احوال و آثار» و «ادبیات فارسی» اشاره کرد. او همچنین پژوهشهایی دربارۀ ادبیات روشنگرایی در ایران و نمایندگان برجستۀ این جریان و نیز تأثیر رئالیسم در ادبیات معاصر ایران و ویژگیهای رمان اجتماعی انجام داده است. بخشی دیگر از پژوهشهای کمیسروف به بررسی روابط ادبی و فرهنگی روسیه و ایران و تأثیرپذیری متقابل نویسندگان و شعرای روس و ایرانی از یکدیگر اختصاص دارد. وی در کتابی با نام <em>پیرامون ادبیات امروز ایران</em> و در رسالهای با عنوان «عوامل گسترش و تکامل ادبیات نوین ایران» به مسائل عمدۀ ادبیات و فرهنگ نوین ایران پرداخته است. رسالۀ بسیار ارزشمند «تاریخ ادبیات فارسی در سدههای ۱۹-۲۰»، ترجمۀ داستانهای کوتاه صادق هدایت و ترجمۀ داستانهای بزرگ علوی، صادق چوبک و جمال میرصادقی بههمراه شرح احوال و سبک شیوۀ هر نویسنده به زبان روسی محصول روزگار پیری این ایرانشناس برجسته است.
ایرانشناسی,دانیل کمیسروف,ادبیات نوین ایرانی
https://www.rudakijournal.ir/article_21693.html
https://www.rudakijournal.ir/article_21693_785ce6889121078dfd07dc6a02a1b777.pdf
رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
10
22
2009
03
01
شناخت فرهنگ مردمی ایران در تاجیکستان
17
36
FA
روشن
رحمانی
استاد دانشگاه ملی تاجیکستان
یکی از محاسنی که گسترش رابطة ایران و تاجیکستان برای دو ملت داشته است، توسعۀ علم مردمشناسی است. دگرگونیهای سیاسی و اقتصادی آخر سدۀ بیستم که در کشورهای جمهوری اسلامی ایران و تاجیکستان رخ داد، پژوهندگان این کشورها را وادار کرد تا حد امکان در این راستا قدمهایی بردارند. پس از استقلال تاجیکستان سفرها به کشور ایران شروع شد. نگارنده در این مقاله از سفرهای متعدد خود به ایران که با هدف شناسایی فرهنگ مردمی این سرزمین صورت گرفته، سخن گفته است. وی آشنایی با استاد انجوی شیرازی و بسیاری دیگر از استادان مردمشناس ایران را سبب آشنایی عمیق خود با فرهنگ مردم ایران دانسته است. نگارندۀ مقاله با اشاره به اینکه مجموعۀ<em> نمونۀ فولکلور ایران </em>(۱۹۶۳م) ازجانب ا. شورتس و ت. نعمتاف در تاجیکستان به چاپ رسیده، یادآوری کرده است که تا به حال گردآوری، نشر و پژوهش مشترک فرهنگ مردم دو کشور همزبان صورت نگرفته و حتی ازجانب ایران محققی بهطور جدی به تحقیق فرهنگ مردم تاجیک مشغول نشده است. البته، در سالهای اخیر چندین مقاله و کتاب پژوهندگان تاجیک در این زمینه در جمهوری اسلامی ایران به طبع رسیده است. نگارنده در پایان این مباحث به این نتیجه رسیده است که از آنجا که در تاجیکستان گردآوری تمام بخشهای فرهنگ مردم چندان رضایتبخش نیست، در این زمینه همکاری مشترک با پژوهندگان مردمشناس ایران ضروری است. در پایان مقاله نگارنده با ذکر عناوین گفتوگوهایی که در سالهای اخیر راجع به مسائل گوناگون و مبرم ایرانشناسی انجام داده، به بخشی از گفتوگوی خود با اولریش مارزولف، ایرانشناس آلمانی، اشاره کرده؛ همچنین فهرست بخشی از کوششهایی را که در تاجیکستان درزمینۀ فولکلورشناسی صورت گرفته، ارائه کرده است.
ایران,تاجیکستان,مردمشناسی
https://www.rudakijournal.ir/article_21694.html
https://www.rudakijournal.ir/article_21694_22b1ecf8a2f64dd6eeb8e5533f565f66.pdf
رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
10
22
2009
03
01
بازیافتهای تمدن ایرانی در تاجیکستان
37
56
FA
قیامالدین
ستاری
استادیار
دامنۀ کوههای پامیر یا بدخشان از زمانهای قدیم مکان سکونت اقوام ایرانینژاد بوده که بازیافتهای باستانشناسان گواه این گفتههاست. در قلمروی تاجیکستان، آثار تمدن باستانی عصرهای مختلف (سنگ، برنز و آهن) زمان حکمرانی دولتهای باختر، سغد، خوارزم، هخامنشی و... کشف شده است که نشاندهندة تاریخ قدیم تمدن باستانی و غنی این سرزمین است. عالمان باستانشناس پس از تحقیق و بررسی عمیق قدیمیترین موضعهای سکونت انسان به این نتیجه رسیدهاند که اجداد تاجیکان و دیگر اقوام آریایی در سرزمین تاجیکستان کنونی ۴۰۰-۵۰۰ سال پیش بهسر میبردهاند. در سرزمین تاجیکستان از عهد باختر، هخامنشی، یونانی و مقدونی، یونانی و باختری، کوشانی و هیتالی شمالی آثار ارزشمند تاریخی و فرهنگی کشف شده است. «دفینۀ آمو» یکی از مجموعههای گرانبهایی است که درحدود ناحیۀ قبادیان تاجیکستان یافت شد. همچنین در سالهای دهۀ شصت میلادی طی کاوشهای باستانشناسی در موضع «دفینۀ آمو» آثار ارزشمند تاریخی و فرهنگی دیگری بهدست آمد که با نام «تخت سنگین» مشهور است. دیگر آثار تمدن ایرانی (آریایی) پیش از اسلامی در تاجیکستان خرابههای شهر کیقبادشاه است. این شهر از روابط دیرینۀ دیار فرارود با سرزمین ایران حکایت میکند. در این سرزمین یادگاریهای زیاد تاریخی ازقبیل شهر توس، دز توس و... محفوط ماندهاند. کافرقلعه، قلعۀ کافرنهان و دیر بودایی اجنّهتپه از دیگر آثار پرارزش تمدن آریایی در تاجیکستان و منطقۀ مرکزی است. از تمدن باستانی سغد نیز در قلمروی تاجیکستان آثار زیادی کشف شده است که در این مقاله بهطور مبسوط معرفی و بررسی شدهاند.
تاجیکستان,بازیافتهای باستانشناسی,تمدن ایرانی
https://www.rudakijournal.ir/article_21695.html
https://www.rudakijournal.ir/article_21695_595ff123cd8b630b4d8b0dbc5c9d9081.pdf
رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
10
22
2009
03
01
ایرانشناسی در تاجیکستان
57
68
FA
صفر
سلیمانی
استادیار
ایرانشناسی در شوروی در قرن نوزدهم میلادی بسیار رشد کرده و به دستاوردهایی درخشان نائل شده بود؛ اما همۀ آثاری که در این زمینه منتشر شده بودند، ارزش والای علمی نداشتند و بیشتر به توصیف اوضاع اقتصادی و سیاسی ایران آن زمان میپرداختند. برخلاف قرن نوزدهم، در قرن بیست میلادی ایرانشناسی در شوروی بیشتر جنبۀ سیاسی به خود گرفت. در این دوره آثار ایرانشناسان معروفی چون برتولد، برتلس، دیاکونوف و... پایههای ایرانشناسی تاجیکی را بنیاد نهاد و ایرانشناسی در حوزههایی نظیر تاریخ دوران باستان، تاریخ قرون وسطی، تاریخ زمان نو، فیلولوژی، زبانشناسی و ادبیات کامیابیهای گسترده بهدست آورد. از سال ۱۹۲۴م، از زمانی که تاجیکستان بهعنوان جمهوری خودمختار پذیرفته شد، مطالعات ایرانشناسی نیز تحقق یافت. از اواخر دهۀ بیستم میلادی که تاجیکستان بهعنوان کشوری مستقل به رسمیت شناخته شد، به یکی از مراکز مهم ایرانشناسی تبدیل گردید. مطالعات رسمی ایرانشناسی با تأسیس شعبة تاجیکی آکادمی علوم اتحاد شوروی در تاجیکستان شروع شد و از سال ۱۹۴۸م در دانشگاه دولتی تاجیکستان و از سال ۱۹۵۱م در آکادمی علوم تاجیکستان آغاز به کار کرد. ازجمله مراکز مهمی که در رشد ایرانشناسی در تاجیکستان نقشی مهم داشتهاند، میتوان به مراکز تحقیقات ایرانشناسی، مراکز آموزش زبانهای ایرانی، و مراکز کتب و اسناد خطی کتابخانه اشاره کرد. این مراکز بههمراه حوزۀ فعالیتشان در این مقاله معرفی شده و بررسی شدهاند.
ایرانشناسی,شوروی,تاجیکستان
https://www.rudakijournal.ir/article_21696.html
https://www.rudakijournal.ir/article_21696_b751e5fba76486bb15eec7a176e349d7.pdf
رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
10
22
2009
03
01
وضعیت ادبیات فارسی در نظام آموزشی تاجیکستان
69
80
FA
عمر
صفر
استاد دانشکده شرقشناسی دانشگاه ملی تاجیکستان
هرچند بین ملت ایران و تاجیکستان ریشههای عمیق تاریخی و اشتراکات فرهنگی و ادبی و زبانی وجود دارد، متأسفانه رشد این مشترکات در طول تاریخ برای تاجیکان یکسان نبوده است. در دوران حاکمیت شوروی، رهبران وقت کشور با تغییر الفبای فارسی به لاتینی و سپس سیریلیک تیشه بر ریشۀ فرهنگ و علم و ادب مردم تاجیک زدند و به جدایی آنها از میراث گرانسنگ کهن خود منجر شدند؛ بنابراین، زمانه ایجاب میکرد تا راههای برونرفت از این بنبست دریافته شود تا نسلهای بعدی حافظۀ تاریخی- فرهنگی خویش را رها نکنند. این امر تنها از راه آموزش زبان و ادبیات فارسی امکانپذیر بود. با نظرداشت این نکتۀ مهم در آن سالهای دشوار ادبیات فارسی- تاجیکی به برنامههای مکتبی اضافه شد. تدریس جدی ادبیات در مکتبهای تاجیکی از مقطع هشت شروع میشود و کتابهای درسی شامل متون سادۀ ادبی اعم از ادبیات معاصر و کلاسیک است. البته، کمبودهایی نیز در این برنامههای آموزشی وجود دارد که در این مقاله به آنها اشاره شده است. در ادامۀ مقاله نگارنده به موضوع تدریس ادبیات فارسی در دانشگاه ملی پرداخته و دربارۀ نقش نهادهای ایرانی در ترغیب و ترویج فرهنگ و ادب فارسی بحث کرده و در پایان به این نتیجه رسیده است که در جهان امروز که بهطرز سرسامآوری دچار تحول و دگرگونی است، مسئولیت آموزش زبان فارسی به دوش صاحبان این زبان سنگینتر است.
ادبیات فارسی,تاجیکستان,نظام آموزشی
https://www.rudakijournal.ir/article_21697.html
https://www.rudakijournal.ir/article_21697_b45c6f30ea01e9457936091f214bf2c2.pdf
رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
10
22
2009
03
01
سعید نفیسی و صدرالدین عینی
81
96
FA
خداینظر
عصازاده
استاد دانشگاه ملی تاجیکستان
استادان صدرالدین عینی و سعید نفیسی از معدود چهرههای ادبی دو کشور ایران و تاجیکستان هستند که در تمام انواع نثر اعم از ادبی، تاریخی، اجتماعی، علمی و... اثرهایی آفریدهاند. در این مقاله نگارنده پس از بیان شرح حال مختصری از هردو استاد، به معرفی و بررسی آثار آنها پرداخته و نقاط شباهت و تفارق آنها را ذکر کرده است. هم صدرالدین عینی و هم سعید نفیسی به ایجاد آثار ادبی، ترجمه، تحلیل متون فارسی، تحقیق ادبیات، لغت و لغتنویسی، کتابشناسی و... مشغول بودند؛ ازهمینرو، این دو استاد با هم قرابت ناگسستنی دارند. احتمالاً نخستین آشنایی سعید نفیسی با عینی بهواسطة انتشار قصۀ «آدینه» در سال ۱۹۲۴م در روزنامۀ <em>آواز تاجیک</em> و مجلۀ <em>رهبر دانش</em> صورت گرفته باشد. اما آشنایی اصلی سعید نفیسی با صدرالدین عینی مربوط به سال ۱۹۲۶م است که <em>تذکرۀ نمونۀ ادبیات تاجیک</em> تألیف عینی بهچاپ رسید. نسخههایی از این تذکره به تهران هم رسید و سعید نفیسی خیلی زود به دفاع از آن برخاست. عینی و نفیسی هردو بیش از پنجاه سال از عمر گرانبهای خود را در راه ادب و فرهنگ فارسی صرف کردهاند. مطالعۀ آثار علمی و ادبی این دو شخصیت همگون ثابت میکند که آنها به این دنیا برای آمیزش نثر علمی به ادبی آمدهاند و نثر علمی هردو از دایرۀ عربیزدگی جملات و معانی غریب عاری است. نگارندۀ مقاله در پایان به این بحث و بررسی به این نتیجه رسیده است که پیوند روحانی نثر ایران و تاجیکستان، سعید نفیسی و صدرالدین عینی هنوز هم پایدار است و میسزد که این موضوع در قالب تیپولوژی (ریختشناسی) ادبی تحقیق شود و به این واسطه صفحهای تازه از اشتراک ادبیات فارسی تاجیکی کشف شود.
سعید نفیسی,صدرالدین عینی,اشتراک و افتراق
https://www.rudakijournal.ir/article_21698.html
https://www.rudakijournal.ir/article_21698_94110c48e52033d218af534f633d721b.pdf
رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
10
22
2009
03
01
گنجینۀ نسخ خطی انستیتو شرقشناسی و میراث خطی آکادمی علوم تاجیکستان
97
106
FA
امریزدان
علیمرداناف
استادیار
گنجینههای دستنویس شرقی آکادمی علوم جمهوری تاجیکستان بزرگترین مخزن نسخههای دستنویس در تاجیکستان و یکی از مراکز مهم یادگارهای خطی فارسی و شرقی در آسیای مرکزی است. این گنجینه در سال ۱۹۵۳م به فرمان حکومت جمهوری شوروی تاجیکستان تأسیس شد و هدف آن جمعآوری نسخ خطی و تحقیق همهجانبه و عمیق دربارة آنها بود. هماکنون در این گنجینه بیش از ۵۷۶۰ جلد نسخۀ خطی و ۶۴۰۰ جلد کتاب چاپ سنگی موجود است. اکثر دستنویسهای گنجینۀ نسخ خطی به خط و زبان فارسی و یکسوم آنها به زبان عربی و ترکی و بعضی دیگر از زبانهای شرقی است. حوزۀ جغرافیایی این دستنویسها نیز بسیار وسیع است و ماوراءالنهر، افغانستان، ایران، پاکستان، هند، قشقر، قفقاز و دیگر مناطق را دربرمیگیرد. ازلحاظ تاریخ کتابت نیز دستنویسهای این گنجینه دورهای بین سدههای نهم تا بیستم میلادی را فرامیگیرند. دایرۀ موضوعات و مسائل دربرگرفتۀ این نسخ بسیار وسیع و شامل تمام رشتههای علم و ادب و هنر است. در این مقاله نگارنده به معرفی برخی از مهمترین دستنویسهای موجود در این گنجینه مثل <em>تاریخ طبری</em>، <em>التفهیم</em>، <em>کیمیای سعادت</em>، <em>کلیات سعدی</em>، <em>نفحاتالانس</em> و... پرداخته است.
نسخ خطی,انستیتو شرقشناسی,آکادمی علوم تاجیکستان
https://www.rudakijournal.ir/article_21699.html
https://www.rudakijournal.ir/article_21699_b1ba4cef081bcb88f017fa3bed24fadb.pdf
رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
10
22
2009
03
01
آلبرت خروموف و میخائیل اندریاف، دو ایرانشناس برجسته
107
122
FA
روشنگر
قهّاری
پژوهشگر
این مقاله با هدف معرفی دو ایرانشناس برجسته، آلبرت خروموف و میخائیل اندریاف، و آثار آنها به نگارش درآمده است. آلبرت خروموف (۱۹۳۰-۱۹۸۷م) در نوگراد روسیه دیده به جهان گشود و بعد از اتمام تحصیلات به شهر دوشنبه آمد و تمام عمر خود را صرف پژوهش در گروه زبانهای ایرانی کرد. عمدۀ فعالیتهای خروموف پژوهش در زبانها و گویشهای ایرانی ازجمله یغنابی و سغدی، زبانها و گویشهای پامیر، زبانهای شرقی ایرانی، گویشهای تاجیکی، زبانشناسی تاریخی- تطبیقی، فرهنگ مردمی و... بود. خروموف تقریباً در تمام بخشهای فیلولوژی ایرانی دست داشته و دربارۀ آنها اظهارنظر کرده است. میخائیل اندریاف (۱۸۸۹-۱۹۴۸م) در تاشکند به دنیا آمد. از همان خردسالی مجذوب زبانهای ملتهای آسیای مرکزی شد و بعدها به آموزش زبانهای فارسی، عربی و ترکی روی آورد. در سال ۱۹۲۵م عضو مؤسسهای به نام «جمعیت آموزش تاجیکستان و خلقهای ایرانی خارج از آن» شد که هدفش تحقیق گسترده در زمینۀ تاریخ، فرهنگ، زبان و تمدن تاجیکان و اقوام ایرانی بود. از اندریاف مقالهها و کتابهای زیادی در زمینۀ لهجهشناسی، باستانشناسی، مردمشناسی، جغرافی، تاریخ، هنر و... باقی مانده است. یکی از اثرهای بسیار مهم او کتاب <em>تاجیکان وادی خوف </em>(در دو جلد) است که پس از فوتش منتشر شد.
آلبرت خروموف,میخائیل اندریاف,ایرانشناس
https://www.rudakijournal.ir/article_21700.html
https://www.rudakijournal.ir/article_21700_a623e0a6035064507f5281dead14bf7d.pdf
رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
10
22
2009
03
01
روشن رحمانی و مردمشناسی ایرانی
123
144
FA
پیوند
گلمراد
استاد دانشگاه ملی تاجیکستان
روشن رحمانی از فولکلورشناسان برجستۀ تاجیکستان است که بخش زیادی از عمر خود را به آموزش و بررسی ایجادیات شفاهی مردم اختصاص داده است. این مقاله با هدف معرفی این دانشمند تاجیک به نگارش درآمده و در پایان فهرستی از آثار وی ارائه شده است. روشن رحمانی در سال ۱۹۸۰م بههمراه گروهی از استادان و کارمندان دانشگاه ملی تاجیکستان در سمت مترجم به دانشگاه کابل رفت و در آنجا به گردآوری، تحقیق و بررسی ایجادیات شفاهی مردم دریزبان افغانستان مشغول شد و کتابهایی در این زمینه به رشتۀ تحریر درآورد. خدمت ارزندۀ دیگر او در آن سالها برگردان کتاب <em>تاجیکان </em>علامه باباجان غفوراف از خط سیریلیک به خط نیاکان بود که ملت تاجیک را به خودشناسی و خودآگاهی و وحدت ملی راهنمایی میکرد. او پس از بازگشت به تاجیکستان فعالیتش را در دانشگاه ملی تاجیکستان ادامه داد و برای جمعبندی کارهای علمی خود به بخش ایرانشناسی دانشگاه لاماسوف مسکو اعزام شد. رحمانی بیش از سی سال است که به گردآوری مواد فولکلوری مشغول است و دارای 20 کتاب و بیش از ۳۰۰ مقالۀ علمی در این زمینه است. رحمانی فولکلور ایرانی و تاجیک را از طریق سمپوزیوم و کنفرانس به جهانیان معرفی میکند و چندین گفتوگوی او با با ایرانشناسان مشهور دنیا مثل ریچارد فرای، اولریش مارزولف، حسن عابدی و... به طبع رسیده است. در سال ۲۰۰۳م کتاب<em> تاریخ گردآوری، نشر و پژوهش افسانههای مردم فارسیزبان</em> روشن رحمانی در ایران سزاوار دریافت جایزۀ بینالمللی پژوهش سال شد.
روشن رحمانی,فلکلورشناس تاجیک,مردمشناسی ایرانی
https://www.rudakijournal.ir/article_21701.html
https://www.rudakijournal.ir/article_21701_6b92c3dfd45447eb1bc99e96ca2b5fe8.pdf
رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
10
22
2009
03
01
عبدالغنی میرزایف، بنیانگذار پژوهشگاه شرقشناسی تاجیک
145
152
FA
عالمجان
مرادی
استادیار
در سال ۱۹۷۰م با سعی و تلاش آکادمیک عبدالغنی میرزایف شعبۀ شرقشناسی و آثار خطی آکادمی علوم تاجیکستان به انستیتو شرقشناسی تبدیل شد که در حیات علمی- فرهنگی جمهوری تاجیکستان پدیدهای نو محسوب میشد. در چهارچوب امکانات مالی انستیتو با اهتمام میرزایف، شعبهها و بخشهای نو، ازجمله بخشهای ایران، افغانستان، هند و پاکستان و ممالک عربی تأسیس شد که در آنها تاریخ و اقتصاد، ادبیات و زبانهای این کشورها مورد تحقیق و پژوهش قرار میگرفت. دیری نگذشت که انستیتو شرقشناسی دوشنبه در مقیاس سابق به مرکز شرقشناسی نیرومندی مبدل شد که در تحقیق ادبیات و تاریخ و اقتصاد کشورهای شرق نزدیک به نتیجههای چشمگیری نائل شد. عبدالغنی میرزایف نهتنها محقق و دانندۀ برجستۀ ادبیات کلاسیک فارسی و تاجیکی، و منبعشناس باریکبین، بلکه شرقشناس شناخته بهمعنای کلاسیک آن بوده است. تحقیق و کشف یک دورۀ مهم از ادبیات کلاسیک تاجیک (سدههای ۱۶-۱۸) به تحقیق و زحمت میرزایف تعلق دارد؛ ضمن اینکه تأسیس مکتب شرقشناسی تاجیک نیز با نام و تلاش وی ارتباطی ناگسستنی دارد.
عبدالغنی میرزایف,شرقشناس,انستیتو شرقشناسی تاجیک
https://www.rudakijournal.ir/article_21702.html
https://www.rudakijournal.ir/article_21702_dbf964edc19a9a1542759a90e344c195.pdf
رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
10
22
2009
03
01
ایرانشناسی از بدخشان
151
154
FA
عزیز
میربابایف
استاد دانشگاه زبانشناسی
دادخدا کرمشایف، ایرانشناس برجستۀ تاجیکی، در سال ۱۹۳۲م در ناحیۀ روشان بدخشان دیده به جهان گشود. وی در مکتب شرقشناسی لنینگراد به تحصیل پرداخت و به تحقیق در حوزۀ زبانهای ایرانی شرقی روی آورد. فعالیت علمی کرمشایف با انستیتو زبان و ادبیات رودکی آکادمی علوم تاجیکستان سخت مربوط بوده و در همین مرکز در طول سی سال ایفای وظیفه کرده است. او همچنین یکی از پایهگذاران پامیرشناسی در تاجیکستان است و در سال ۱۹۶۷م تحت رهبری وی گروه زبانهای پامیری در انستیتوی مذکور تأسیس شد. این شعبه بعدها به گهوارۀ تحقیق زبانهای ایرانی شرقی در تاجیکستان و بهخصوص زبانهای پامیری و آثار مردمی این زبانها تبدیل شد. کرمشایف یکی از مددکاران افتتاح شعبة آکادمی علوم تاجیکستان در مرکز بدخشان بود و از نخستین روزهای تأسیس آن ریاست شعبۀ زبانهای پامیری پژوهشگاه علوم انسانی را برعهده داشت. دامنۀ پژوهشهای علمی کرمشایف بسیار گسترده است و تقریباً تمام حوزههای ایرانشناسی را دربرمیگیرد. وی مؤلف بیش از ۴۰۰ اثر در زمینههای مختلف است. خدمات کرمشایف در تهیه و عملی کردن قانون زبان تاجیکی بسیار بزرگ است. او برای خدمات بزرگی که در علم زبانشناسی تاجیک انجام داده، مفتخر به دریافت جوایز و مدالهای گوناگون شده است.
داخدا کرمشایف,ایرانشناسی,پامیرشناسی
https://www.rudakijournal.ir/article_21703.html
https://www.rudakijournal.ir/article_21703_1253a3ccbe5d9b423cfdfb83748df732.pdf
رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
10
22
2009
03
01
کتابشناسی ایران در تاجیکستان
155
158
FA
عبدالرئوف
نورساف
استادیار
میراث مکتوب معیاری مناسب برای تعیین سطح رشد اقتصادی، علمی و فرهنگی و اساساً پیشرفت هر جامعه است. کتابشناسی نیز نشاندهندۀ ماهیت اجتماعی کتاب در جامعه، میزان مطالعه و گرایشهای مطالعاتی و به طور کلی ظرفیتهای فرهنگی و معنوی جامعه است. این مقاله بهدنبال آن است که در زمینۀ کتابشناسی ایران در تاجیکستان مطالبی بیان دهد. در تاجیکستان تا قبل از استقلال به مسائل ایران و به طور کلی ایرانشناسی زیاد توجه نمیشد؛ اما در طی نوزده سال استقلال این کشور در زمینۀ ایرانشناسی آثار زیادی به طبع رسیدهاند. در سالهای اول استقلال، مقالهها و گزارشهای علمی بیشتر جنبۀ معرفی داشت؛ اما بعدها شکل فنیتر و تخصصیتر به خود گرفت. هم اکنون نیز دایرۀ پژوهش در این زمینه روزبهروز درحال گسترش است. در این مقاله ابتدا برخی آثار کتابشناسی که در زمان شوروی درخصوص ایران به زبان روسی منتشر شده بود، معرفی شده و در ادامه مهمترین نشریههای ایرانشناسی در تاجیکستان ذکر شده است.
تاجیکستان,ایرانشناسی,کتابشناسی ایران
https://www.rudakijournal.ir/article_21704.html
https://www.rudakijournal.ir/article_21704_ebc16c5bb18b28636b4c6afdb79f0811.pdf
رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
10
22
2009
03
01
افسانه و حقیقت «بوی جوی مولیان»
159
172
FA
رسول
هادیزاده
استاد
در میان آثار بازمانده از رودکی قصیدة «بوی جوی مولیان آید همی/ یاد یار مهربان آید همی» شهرت خاصی دارد و در بسیاری از مآخذ تاریخی و ادبی دربارۀ این قصیده و علت انشای آن روایتهای مختلفی آوردهاند. شهرت این قصیده که در موطن شاعر، تاجیکستان، نیز بسیار محبوب است، مربوط به قرن ششم هجری و موقوف به کتاب <em>چهار مقاله </em>اثر نظامی عروضی است. حکایت نظامی عروضی دربارۀ این شعر را برخی تذکرهنویسان بعدی (ازجمله حمدالله مستوفی در <em>تاریخ گزیده</em>) با اندکی تغییرات آوردهاند؛ اما جامی حکایت انشای این شعر را با مضمونی متفاوت با <em>چهار مقاله</em> آورده است. محققان احوال و آثار رودکی از قرن نوزدهم میلادی تا امروز حکایت<em> چهار مقاله</em> را بیچونوچرا پذیرفتهاند؛ تا آنجا که در داستان و نمایشنامههایی که در تاجیکستان به مناسبت جشنهای ۱۱۰۰ و ۱۱۵۰ سالگی رودکی اجرا شد، این حکایت بهمثابۀ حقیقت تاریخی به اهل جامعه تقدیم شد. اما در برخی مقالههایی که در سالهای اخیر در حوزۀ رودکیشناسی به چاپ رسیده، اصالت این روایت مورد شک و تردید قرار گرفته است. اولین کسی که به صحت این روایت شک کرده، سعید نفیسی است. نگارندۀ این مقاله نیز با ذکر دلایل متعدد به درستی این روایت با دیدۀ تردید نگریسته و چنین نتیجه گرفته که حکایت نظامی عروضی افسانهای است که شاید او از دیگران شنیده است.
رودکی,نظامی عروضی,چهار مقاله
https://www.rudakijournal.ir/article_21705.html
https://www.rudakijournal.ir/article_21705_ba73e3a8371aa92453626e16ed122087.pdf
رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان
رودکی: پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی
10
22
2009
03
01
نسخ خطی کتابخانۀ ملی حکیم ابوالقاسم فردوسی تاجیکستان
173
174
FA
عبداللهجان
یوسفاف
استادیار
نسخههای قدیمی جزئی از آثار و هویت ملی هر قوم و ملت بهشمار میرود. خوشبختانه برخی از این آثار در جمهوری تاجیکستان تا امروز محفوظ ماندهاند. یکی از مهمترین مراکز نسخ خطی تاجیکستان شعبۀ دستخطهای شرق کتابخانۀ ملی «ابوالقاسم فردوسی جمهوری تاجیکستان» است که بهمدد گروهی از دانشمندان معتبر ازجمله استاد صدرالدین عینی، باباجان غفوراف، عبدالغنی میرزایف و... تأسیس شده است. شایان ذکر است که در سال ۱۹۵۳م حدود ۴۰۰۰ نسخۀ نادر از کتابخانۀ ملی فردوسی به آکادمی علوم تاجیکستان انتقال داده شد که این عمل سهو باعث خالی شدن این کتابخانه از گنجینۀ گرانبهایی شد. رهبران وزارت فرهنگ درپی این اقدام درصدد جبران آن شدند و بدین ترتیب گروهی مأمور جمعآوری نسخههای خطی از شهرها و ناحیههای جمهوری شدند. طی حدود هفتاد سال برای بار دوم در این شعبه بیش از ۲۲۰۰ نسخۀ گرانبها فراهم شد که متعلق به سدههای ۱۳-۱۹م هستند. اما متأسفانه از سالهای دهۀ نود به این سو این کار به شیوۀ قبل ادامه نمییابد. بیش از ۸۰-۸۵ درصد ذخیرۀ دستنویسهای این شعبه به خط و زبان فارسی است. ازجملۀ این نسخ میتوان به <em>تاریخ طبری،</em> <em>تاریخ فیروزشاهی</em>، <em>دیوان جامی</em>، <em>شاهنامۀ فردوسی</em> و... اشاره کرد.
نسخ خطی,تاجیکستان,کتابخانۀ ملی حکیم ابوالقاسم فردوسی
https://www.rudakijournal.ir/article_21706.html
https://www.rudakijournal.ir/article_21706_c5a5378de2d06dd9e9c7c9b13172de4a.pdf