ORIGINAL_ARTICLE
از رودکی تا روز رودکی
از زمان انتشار کتاب نمونۀ ادبیات تاجیک (۱۹۲۶م) اثر صدرالدین عینی که با نام ابوعبدالله رودکی گشایش یافته بود، این شاعر بزرگ در فضای تاجیکستان همچون رمز افتخار میراث فرهنگ و ادب شد. در اوایل سال ۱۹۲۶م، وزارت معارف جمهوری تاجیکستان در نوروی تأسیس و تجلیل «روز رودکی» را اعلام کرد. این مقاله که به مناسبت چهارمین سال تجلیل «روز رودکی» به نگارش درآمده ست، تاریخچۀ پاسداشت این شاعر بزرگ را در میان قوم تاجیک بررسی میکند. انتشار مقالۀ مفصلی دربارۀ رودکی و نیز مجموعهای به نام استاد رودکی از سوی صدرالدین عینی در سال ۱۹۴۰م به شهرت این شاعر بزرگ در بین مردم تاجیک افزود و جشن ۱۱۰۰ سالگی رودکی در ۱۴ اکتبر ۱۹۵۸م با شکوه تمام آغاز یافت. همایش اولین بنیاد رودکی ۱۲ اکتبر سال ۲۰۰۰م در پنجکنت باعنوان «یاد رودکی در دیار رودکی» برگزار شد که در آن دانشمندان تاجیک و گروه محققان ایرانی حضور داشتند. ۲۲ سپتامبر سال ۲۰۰۲م نیز در تاجیکستان تجلیل نخستین روز رودکی با شکوه شایسته برپا شد و امسال (۲۰۰۵) نیز چهارمین سالی است که مراسم تجلیل از «روز رودکی» برگزار میشود.
https://www.rudakijournal.ir/article_21717_5f0f09203ea01c6b60457f3e727e5bc9.pdf
2016-03-01
9
16
رودکی
جمهوری تاجیکستان
روز رودکی
رسول
هادیزاده
1
استادیار
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
زبان پارسی دری تاجیکی ورارود و خراسان
دربارۀ زبان پارسی دری ورارود و خراسان و ریشۀ پیدایش آن تاکنون نظرهای گوناگونی بیان شده که در این مقاله به تعدادی از آنها اشاره میشود. برتلس با تأیید نظر ملکالشعرای بهار و صدرالدین عینی زبان دری را زبان اصلی مردم ایرانینژاد آسیای میانه از بلخ تا بخارا میداند و نظریۀ مهاجرت همگانی از ایران به آسیای میانه و تبدیل زبان سغدی به دری را رد میکند. اما آلکساندر فریمان به میدان آمدن زبان دری را در آسیای میانه نتیجۀ مهاجرت مردم ازجانب ایران به آن منطقه میداند. پرویز ناتل خانلری نیز جانبدار عقیدۀ انتقال زبان فارسی از جنوب به شمال- خراسان و ورارود- است و آن را نتیجۀ هجوم عرب و عقبنشینی درباریان سامانی میداند. نظریۀ انتقال زبان فارسی دری از جنوب به شمال در کتب ایرانشناسان غرب نیز آمده است. از میان مخالفان نظریۀ انتقال زبان فارسی دری از جنوب به شمال مقالۀ آقای رضا زمردیان با عنوان «منشأ پارسی دری» درخور توجه است. وی با تحلیل و بررسی نظریههای گوناگون به این نتیجه رسیده است که نظریۀ انتقال زبان پارسی دری از جنوب به شمال پایۀ تاریخی ندارد؛ یعنی هیچگونه سند و مدرکی در اختیار نیست که بتوان با آن نتیجهگیری قاطعانه کرد. این عقیده با مقالۀ کتایون مزداپور با عنوان «نقش ایرانشناسی در شناخت پیوند ادب کهن ایران و ادب فارسی» نیز هماهنگی دارد. نگارندۀ این مقاله پس از بررسی نظرات مذکور به این نتیجه رسیده است که پارسی ورارودی یا پارسی ماوراءالنهری یا پارسی دری تاجیکی زادۀ ورارود (ماوراءالنهر) و خراسان بوده و در طول بیش از هزار سال ویژگیهای خود را گم نکرده است.
https://www.rudakijournal.ir/article_21718_707bacd45f4a1e4a7bb64e06266ae53a.pdf
2016-03-01
17
34
پارسی دری تاجیکی
ورارود
خراسان
کمالالدین
عینی
1
استاد
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
آثار خجستۀ خجندیان در پاکستان
وجود آثار مؤلفان خجندیتبار در گوشه و کنار پاکستان خود دلیلی محکم بر روابط فرهنگی دیرینه و دادوستد علمی در گذشتههای دورودراز است. در این مقاله چهار مؤلف یا شاعر خجندیتبار بهترتیب زمانی برگزیده شده و آثار خطی آنها که در کتابخانههای مختلف پاکستان وجود دارد، معرفی شده است. این چهار مؤلف عبدالجبار خجندی، کمالالدین مسعود خجندی، علاءالدین احمد خجندی برهانی و نظامالدین محمد خجندی هستند که در معرفی آثار آنها فقط به یک نسخه بسنده شده است. کتابی منظوم با نام مدخل در علم ستارهشناسی بالعموم به خواجهنصیرالدین طوسی منسوب است؛ اما در نسخۀ دانشگاه تهران نام سرایندۀ آن عبدالجبار خجندی است. نسخههای متعدد این کتاب در پاکستان دیده شده است. از دیوان کمالالدین مسعود خجندی، شاعر نامدار خجند، نسخههای متعدد در کتابخانههای پاکستان موجود است که در این مقاله به دو نسخه اشاره شده است. القصاری در صرف زبان عربی تألیف علاءالدین احمد خجندی برهانی را شارحی نامعلوم به فارسی شرح کرده و نسخۀ خطی آن در مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان موجود است. از نظامالدین محمد خجندی نیز آثاری بدین شرح موجود است: شرح قصیدۀ محمدیه، شرح شمایلالنبی ترمذی، شرح نعتالنبی و شرح قصیدۀ ابوالعلا معری، شرح درود مستغاث و شرح قصیدۀ برده. در این مقاله نسخهای که از این آثار در پاکستان موجود است، معرفی شده است.
https://www.rudakijournal.ir/article_21719_3bee5fc1f67d50678a4b9047ea3f5a4a.pdf
2016-03-01
35
42
پاکستان
مؤلفان خجندی
نسخ خطی
عارف
نوشاهی
arifnaushahi@gmail.com
1
استاد
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
استاد رودکی در یک مقالۀ عبدالرئوف فطرت
فرهنگ تحفهالاحباب حافظ اوبهی که در سال ۱۵۳۰م درزمینۀ لغت فرس اسدی طوسی تألیف شده است، یکی از سرچشمههای معتمد ادبی دربارۀ تاریخ ادبیات، بهویژه گردآوری و تحقیق اشعار و ابیات پراکندۀ فارس و تاجیک در سدههای دهم و یازدهم میلادی بهشمار میرود. اولین مقالۀ تحقیقاتی که عبدالرئوف فطرت براساس یکی از نسخههای قلمی این کتاب نوشته، تا به امروز اهمیت علمی خود را ازدست نداده است. در مقالۀ فطرت ملاحظههای مؤلف درمورد ابیات رودکی در فرهنگ حافظ اوبهی توجهبرانگیز است. او برای اولین بار موجودیت شصت بیت تازۀ رودکی را در انواع گوناگون شعری تأیید کرده است. همچنین فکر احتمالی پروفسور فطرت دربارۀ اینکه رودکی قصۀ «یوسف و زلیخا» را نیز به نظم درآورده بوده است، هماکنون کاملاً درست بهنظر میرسد. مقالۀ فطرت براساس فرهنگ لغت حافظ اوبهی، نخستین مقالۀ علمی- تحقیقاتی در علم لغتشناسی و ادبیاتشناسی سالهای سدۀ بیستم میلادی است که از دانش عمیق او گواهی میدهد.
https://www.rudakijournal.ir/article_21720_4cec0cf06852296fe3fa8a77e81ef9db.pdf
2016-03-01
63
80
رودکی
عبدالرئوف فطرت
تحفهالاحباب
حافظ اوبهی
پیوند
گلمرادزاده
1
استادیار
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
آرزوی بزرگ؛ گریز از میانمایگی (بحثی در بارهی فلسفه در شعر و فلسفهی شعر امینپور)
زندهیاد قیصر امینپور، شاعر، نویسنده، هنرمند و منتقد ادبی و استاد دانشمند ِدانشگاه تهران و از همه بالات، انسانی وارسته و پارسا، از پرآوازهترین ادیبان معاصر – نه تنها در ایران، افغانستان و تاجیکستان و شبه قاره، بلکه در قلمرو فرهنگی و تمدنی زبان و ادبیات فارسی – به شمار میرود و در کشورهای دیگر هم شناخته شده است. او با سرودهها و ترانههایش به جهانی شدن شعر فارسی مدد رسانده و افکارشاعرانهاش، طرز تلقّی و انتظار امروزیان را از رسالت ِشعر نو به چالش کشیده است . امینپور، همانگونه بود که مینمود : راستی و صداقت در آفرینش ادبی و اخلاص در رفتار و گفتار. اشعار امینپور آیینهی تمامنمای زندگی صادقانه شاعر و در عین ِحال، زیبا و هنرمندانهی اوست. آثار علمی و نوشتههای ادبی و مقالههای پژوهشی روانشاد، گواه صادق گسترهی اندیشه و دریای ژرف تأمل او در پدیدهها و چیستی و هستی است.
https://www.rudakijournal.ir/article_21721_c1ab32381dd4d9942eaf3ad4eba00274.pdf
2016-03-01
43
62
امینپور
فلسفه
شعر
زیباییشناسی هنر
دورهی معاصر
نعمتالله
ایرانزاده
1
دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
پرواز از نشیمنگاه سیمرغ
این مقاله شرح سفر مؤلف به ایران است. میرسعیداف که مقارن با نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران به ایران سفر کرده است، ذیل چهار بخش کتاب و کتابخوانی، کتابخانۀ ملی، نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران- میعادگاه عشق و آشنایی، و رسوم و آداب مهماننوازی به شرح جزئیات سفر خود پرداخته و در خلال آن به برخی از ویژگیهای فرهنگی جامعۀ ایران و نیز آداب و رسوم ایرانیان اشاره کرده است. در مقدمۀ مقاله به شماری از ویژگیهای تاریخی و جغرافیایی ایران اشاره شده است. در بخش کتاب و کتابخوانی دربارۀ وضعیت کتاب و کتابخوانی در ایران، تعداد کتابخانهها و آزمونهای کتابخوانی بحث شده است. در بخش بعدی نگارنده به توصیف سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران پرداخته و دربارۀ ساختمان کتابخانه و ویژگیهای محیطی آن، تعداد نسخ خطی کتابخانه و... مطالبی بیان کرده است. بخش بعدی مقاله دربرگیرندۀ مطالبی دربارة نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران است. در بخش آخر نیز دربارۀ رسوم و آداب مهماننوازی ایرانیان سخن رفته است. نگارنده در این قسمت با تأکید بر میزبانی شایستۀ ایرانیان، به حضور در چند محفل سرای اهل قلم و محفل فردوسیخوانی در شهر کتاب بههمراه سایر مهمانان شورای گسترش زبان و ادب فارسی و نیز ملاقات با برخی مقامات دولتی اشاره کرده است.
https://www.rudakijournal.ir/article_21722_53d46f991e86980b3acf2bc9c43b1cda.pdf
2016-03-01
81
94
ایران
کتاب و کتابخوانی. کتابخانة ملی
نمایشگاه بینالمللی کتاب
مهماننوازی
بهرام
میرسعیداف
1
استاد دانشگاه ملی تاجیکستان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
پژوهش افکار تربیتی مردمان ایرانی و مشکلات تطبیق آن در تاجیکستان
این مقاله که پژوهشی دربارۀ افکار تربیتی مردمان ایرانی و مشکلات تطبیق آن در تاجیکستان است، در سه بخش شامل مشکلات تعلیم و تربیت در نظام افکار پداگوژی متفکران قرون وسطی، تطبیق عملی افکار پداگوژی متفکران ایرانی در پداگوژی معاصر ملی، و میراثبری افکار پداگوژی بهعنوان واقعیت رشد فرهنگی و تاریخی جامعۀ انسانی به نگارش درآمده است. در بخش اول نگارنده با تأکید بر اینکه تربیت انسان کامل در پداگوژی معاصر تاجیک براساس قدیمترین عقیدههای نیاکان مردم تاجیک صورت میگیرد، یکی از بزرگترین سرچشمههای این پداگوژی را کتاب مقدس آریای باستان، اوستا، و بهطور کلی افکار زردشتی دانسته است؛ اما پس از گسترش اسلام ساختار تربیت تغییر مییابد و نظریههای تربیت اسلامی بر روند تعلیم و تربیت حاکم میشود. در بخش دوم دربارۀ اینکه نظام معاصر ملی تعلیم و اصول پداگوژی باید با عقاید پداکوژی نیاکان ازجمله افکار بزرگانی چون مولانا، رودکی، فردوسی و... منطبق شود، بحث شده است. در بخش آخر نیز با اشاره به اینکه متفکران عصر میانگی مسلمانی در رشد افکار پداگوژی فارس و تاجیک و بهطور کلی جهان سهم نمایان داشتهاند، به ماهیت اومانیستی این افکار تأکید شده است. نگارنده در پایان به این نتیجه رسیده است که در دورۀ حاضر از نو درک کردن ارزشهای عمومی انسانی و نیز آموزش افکار همۀ اندیشمندان صرفنظر از اعتقاد و نژادشان، امری ضروری است. به این معنا، آموزش میراث پداگوژی متفکران عصرهای میانه تاجیک و فارس که طبق قوانین اسلام عمل میکردند، موافق مطلب است.
https://www.rudakijournal.ir/article_21733_79a3af8268b256d276284770ed34227d.pdf
2016-03-01
95
115
افکار تربیتی
پداگوژی
مردمان ایرانی
تاجیکستان
فیضالله شریفزاده
صفر سلیمانی
1
استادیار
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
چند روزی در جهان شعر
در این مقاله، نگارنده به شرح سفر خود به ایران در افتتاحیۀ نخستین انجمن «شاعران جهان و ایران» و تبیین برنامۀ انجمن در این سفر پرداخته است. نگارنده در خلال مطالب به مناسبت تشریح جزئیات سفر، راجع به ادبیات کلاسیک ایران نیز بهتفصیل سخن گفته است. به گفتۀ او، این انجمن در کاخ «وحدت» تهران با حضور رئیسجمهور و دیگر مسئولان فرهنگی و ادبی جمهوری اسلامی ایران و با شرکت ۵۱ شاعر از ۳۸ کشور جهان و نیز تعداد زیادی از شاعران سراسر ایران برگزار شد. ادامۀ برنامۀ انجمن در کتابخانۀ ملی بود و مهمانان با نظام کتابخانه و بخشهای مختلف آن و نیز آثار محفوظ در آن آشنا شدند. صبح روز بعد مجلس شعرخوانی در دانشگاه تهران برگزار شد و چند تن از مهمانان و شاعران ایرانی در حضور استادان و دانشجویان شعر خواندند. برنامۀ بعدی سفر به اصفهان بود. در این شهر نیز مجلس شعری در تالار «فرشچیان» برگزار شد. ادامۀ برنامههای انجمن «شاعران ایران و جهان» در شیراز بود که در آخرین روز آن مراسمی در دانشگاه ادبیات و علوم انسانی شیراز برگزار شد و بعد از آن مهمانان به دیدار تختجمشید رفتند. اختتام برنامهها نیز در آرامگاه سعدی شیرازی بود.
https://www.rudakijournal.ir/article_21734_5aa4404665904468f03ca0ff28cb53b6.pdf
2016-03-01
116
147
ایران
انجمن شاعران ایران و جهان
شعر
رستم
وهاب
vahhab@yahoo.com
1
استاد دانشگاه ملی تاجیکستان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
درنگی باز بر مسئلۀ حروف الفبا!
الفبای عربی که به تعبیری مادر رسمالخط زبانهای فارسی، ترکی، اردو، کردی، پشتو و... است، قرنهاست که در شمار مطرحترین حروف الفبای جهان بهشمار میرود و ازسوی شماری از اقوام مسلمان بهعنوان رسمالخط برگزیده شده است. در این مقاله، به عمدهترین استدلالهای طرفداران تغییر و تبدیل رسمالخط عربی زبانهای ترکی، فارسی و... اشاره شده است. نارسایی و عدم تناسب الفبای عربی، صعوبت الفبای عربی، بیگانگی، پالایش الفبای عربی، پالایش زبان از واژگان بیگانه، تسهیل و تعمیم آموزش زبانهای کارآمد و لاتین بودن الفبای رایانه مهمترین استدلالهای بیانشده ازجانب طرفداران تغییر خط هستند. نگارنده دلایلی در پاسخ و رد این استدلالها بیان داشته و یادآور شده است که بر فرض صحت و قوّت تمام استدلالهای مذکور و بر فرض غلط و ضعیف بودن تمام دلیلهایی که در پاسخ و ردّ این استدلالها گفته شده است، هزینۀ بیحساب، گسست فاجعهبار و آسیب بیترمیمی که تغییر و تبدیل الفبای اسلامی بر تمدن، فرهنگ، تاریخ و پیشینه، هویت، میراث مکتوب، زبان و ادبیات و شخصیت مردمان سرزمینهای اسلامی تحمیل میکند، این امر را زیانآور میکند. در پایان مقاله نیز یادداشتهایی مرتبط با موضوع از سه فرهیختۀ مسلمان از چند نسل مختلف، یعنی محمد نامق کمال، سیدطه افندی و علی شریعتی که دعوت به تغییر و تبدیل الفبای اسلامی را درک کردهاند، ذکر شده است.
https://www.rudakijournal.ir/article_21737_809fd0af9dbec91d398b03da9a9efe32.pdf
2016-03-01
148
168
الفبای عربی
الفبای لاتین
اقوام مسلمان
محمدحسین
امیر اردوش
1
استادیار
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
درویش ناصر بخارایی و نسخههای دیوان او
درویش ناصر بخارایی یکی از شاعران غزلسرای طراز اول قرن هشتم هجری است که خدمتش در رونق غزل عاشقانۀ عارفانه نظررس بوده و خواجه حافظ به شعر او نظر داشته است. در این مقاله، نگارنده ابتدا مهمترین منابعی را که دربارۀ این شاعر برجستۀ ادب فارسی سخن گفتهاند، معرفی کرده است. تذکرهها جزء اولین منابعی هستند که مطالبی راجع به ناصر بخارایی ذکر کردهاند و او را به صفت عارف بزرگ بهحقرسیده و شاعر توانای شیرینسخن ستودهاند. از میان خاورشناسان اروپایی یان ریپکا، هرمان اته، رئو و ادگار بلوشه در فهرستهای خود از او یاد کردهاند. از ناصر بخارایی در بیشتر کتابهای تاریخ ادبیات فارسی و تاجیکی ازجمله شعرالعجم شبلی نعمانی، نمونۀ ادبیات تاجیک صدرالدین عینی، تاریخ ادبیات در ایران ذبیحالله صفا و... نیز یاد شده است. اما نخستین تحقیقات جدی درمورد این شاعر نیکوخیال به قلم پرویز ناتل خانلری در مقالۀ «آشنایان حافظ- ناصر بخارایی» تعلق دارد. مهدی درخشان نیز که دیوان شاعر را نشر کرده، در مقالۀ «این ترجیعبند از کیست؟» دربارۀ یکی از ترجیعبندهای این شاعر بحث کرده است. بهاءالدین خرمشاهی نیز در حافظنامه از ناصر بخارایی یاد کرده است. در ادامۀ این مقاله نسخههای دیوان، بیاض و جنگهایی که اشعار ناصر بخارایی در آنها ثبت است و از نظر محققان دور مانده، معرفی شده است.
https://www.rudakijournal.ir/article_21739_7de47b1c63b708ed341820c6d031cc0b.pdf
2016-03-01
169
180
درویش ناصر بخارایی
غزلسرا
نسخههای دیوان
شریفمراد
اسرافیلنیا
1
استادیار
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
زمان آغاز شعر پارسی دری
زمان پیدایش شعر پارسی دری یکی از مهمترین موضوعاتی است که همواره مورد توجه پژوهشگران گذشته و معاصر عرصۀ شعر و ادب فارسی بوده است. در کتابهای المعجم فی معاییر اشعار العجم شمس قیس رازی و لبابالالباب محمد عوفی، نخستین گویندۀ شعر فارسی (پارسی دری) بهرام گور دانسته شده است. از سخنان شمس قیس و محمد عوفی میتوان دریافت که اولین کسی که سخن پارسی را منظوم کرده، از ادب عرب برخوردار بوده و شعر تازی میگفته است. به این ترتیب، نخستین گویندة شعر پارسی پروردۀ مکتب شعر عرب بوده است. بنابه قول نویسندۀ کتاب تاریخ سیستان، محمدبن وصیف اولین کس در میان عجم است که شعر پارسی گفته است. در همان کتاب بسّام کرد و محمدبن مخلد دو شاعر دیگری هستند که نمونۀ اندکی از شعرشان آورده شده است. دیگر شاعرانی که نمونۀ شعر آنها باقی مانده و ازلحاظ زمانی میتوان آنها را جزء اولین گویندگان شعر پارسی دری دانست، حنظلۀ بادغیسی، محمود وراق هروی، ابوسلیک گرگانی و فیروز مشرقی هستند. اما قدیمترین نمونۀ سخن منظوم به زبان پارسی قطعۀ کوتاهی از «سرود اهل بخارا» است که یک نوع ترانۀ مردمی بوده است. این سرود را عبدالحسین زرینکوب از تألیف ادبی ابوجعفر محمد بغدادی بیرون آورده است. این سرودها دارای بنیاد مردمی هستند؛ درحالیکه شعر شاعرانی چون حنظلۀ بادغیسی، محمود وراق و... نمونۀ سخن گویندگان حرفهای است. نگارنده در پایان این مباحث به این نتیجه رسیده است که پیدایش و آغاز شعر پارسی دری مانند هر پدیدۀ اجتماعی و هنری دیگری از خصوصیت زمانی برخوردار و دارای مراحل رشد و توسعه است. شعر پارسی دری با هنرهای مردمی و سنتی پهلوی ایرانی و در مرحلهای معین با ادبیات عرب پیوند داشته است.
https://www.rudakijournal.ir/article_21750_822de498a5707e7bd811c31d8e0fa9db.pdf
2016-03-01
181
192
شعر پارس دری
محمدبن وصیف
حنظلۀ بادغیسی
سرود اهل بخارا
خدایی
شریفزاده
sharifzade@yahoo.com
1
استاد دانشگاه ملی تاجیکستان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
فرهنگ اسلامی در دنیای متغیر
نصّ کتاب و سنت ثابت، ولی معنای آن متحرک است و همین امر به ما اجازه میدهد که در فهم کتاب و سنت دست به اجتهاد بزنیم. وقتی موضوع فرهنگ اسلامی مطرح میشود، منظور تمام میراث کتاب و سنت بهعنوان دو نصّ مقدس و اجتهادات مجتهدان و عملکرد مسلمانان در همۀ عرصههای زندگی است. در چنین فضایی میتوان از فرهنگ اسلامی در دنیای متغیر حرف زد و به میراث دینی بهجامانده پرداخت؛ زیرا هدف به پویش واداشتن فرهنگ اسلامی در دنیای متغیر است و لازم است بهعنوان عامل فرهنگی کارآمدی ازجمله عناوین فرهنگی جهانی مطرح شود. ارزش فرهنگ اسلامی که کتاب و سنت آن را تعیین کرده، این است که فرهنگ اسلامی فرهنگ گفتمانی است و قرآن نیز کتاب گفتوگوست. روش قرآنی انسانها را به گفتوگو با یکدیگر فرامیخواند؛ حال آنکه مشکل انسانها این است که هرکسی فقط با خودش گفتوگو میکند و سعی نمیکند خط فکری دیگران را درک کند. در دنیای متغیر امروز، فرهنگ اسلامی هنوز هم از فرصتهای زیادی برای روبهرو شدن با فرهنگهای دیگر برخوردار است. خلاصۀ کلام اینکه، دنیا درحال تغییر است و عرصههای آن چه در مسائل علمی و چه شیوههای تربیتی و فناوری یا مسائل تشکیلاتی، ابزارهای معلوماتی و اطلاعرسانی و نظایر آن هیچ مشکلی با اسلام ندارد.
https://www.rudakijournal.ir/article_21751_3668468cc123038ceb6c58d3166f53c0.pdf
2016-03-01
193
210
فرهنگ اسلامی
کتاب و سنت
دنیای متغیر
علامه سیدمحمدحسین
فضلالله
1
استادیار
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مقدمات سبکی شعر استاد لائق شیرعلی
نگارنده در این مختصر پس از تبیین مفهوم «سبک شخصی» و مختصات سبکی شعر یک صدساله پیش تاجیک، به بررسی مختصات سبکشناختی شعر استاد لائق شیرعلی، تواناترین شاعر نیمهی دوم سدهی بیست تاجیک، میپردازد. با توجه به اشعار شاعر معلوم میشود که استاد لائق شیرعلی از جملهی شاعرانی محسوب میشود که دارای سبک شخصی یا فردی میباشند. اما مختصات سبک فردی استاد لائق شیرعلی به چه قرار است؟ در بخش اصلی این مقاله به این پرسش پاسخ ارائه شدهاست.
طبق معمول، مختصات سبکی را از سه نگاه: زبانی، فکری و ادبی مورد بررسی قرار میدهند، اما ما در بررسی خویش به شاخصههای سبکی شعر استاد لائق شیرعلی اساساً از نگاه زبانی و ادبی نزدیک میشویم، چون به نظر ما دو عامل مذکور در تعیین سبک شخصی شاعر بیش از دیگر عوامل مهمتر میباشند. بحث پیرامون مختصات فکری به طور مختصر صورت میگیرد.
https://www.rudakijournal.ir/article_21761_9a488489becf99ec192d4e63ad4393f8.pdf
2016-03-01
211
237
لائق شیرعلی
سبک شخصی
مختصات زبانی
ادبی و فکری
مصباحالدین نذریقل
محمودزاده
1
استاد دانشگاه ملی تاجیکستان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نظر امام اعظم دربارۀ کلام خدا و رابطۀ آن با زبان فارسی در انجام وظایف دینی
یکی از نخستین کسانی که به جنبههای کلامی، فقهی و اصولی کلام خدا توجه کرده و با بیان آرا و اندیشههای تازه و بکر در حل مسائل گوناگون مطرح در این زمینه کوشیده، امام اعظم ابوحنیفه است. یکی از موضوعات مطرح دربارۀ کلام خدا این است که کلام الهی در مرتبۀ وجود عینی، یعنی در ذات خداوند نه عربی است و نه عبرانی؛ بلکه صفتی است بسیط و ازلی. در مرتبۀ وجود کتبی قرآن با صفات دیگر متصف میشود؛ بدین معنا که در این مرتبه در لباس خط کوفی، نسخ، ثلث یا خطی دیگر ظهور میکند. به نظر ابوحنیفه، لفظ برخلاف معنا رکن لازم نیست؛ زیرا لفظ مقصود نیست؛ خصوصاً در حالت نماز که حالت مناجات با خداست. بنابراین، امام اعظم خواندن نماز را با زبان فارسی تجویز میکند. علاوهبر این گفتن آمین در نماز به زبان فارسی، خواندن تشهد به زبان فارسی، خواندن خطبه در روز جمعه به زبان فارسی، تسمیه، یعنی بردن نام خدا هنگام ذبح حیوان مأکولاللحم به زبان فارسی از نظر امام جایز است. همچنین ترجمۀ قرآن به زبان فارسی هرچند از نظر ائمۀ اصول و فقه امثال شافعی کلام خدا نیست، از نظر ابوحنیفه کلام خدا محسوب میشود.
https://www.rudakijournal.ir/article_21762_367702e1a08455779d385ce5111061ab.pdf
2016-03-01
238
258
ابوحنیفه
کلام خدا
زبان فارسی
قربانعلی
ادریساف
1
استادیار
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نوای همسایهها در ترانههای ملی ایران
آثار فولکلوری سه کشور ایران، افغانستان و تاجیکستان سرشار از عناصر مشترک و همانند است و از میان آنها همنوایی همسایهها در ترانههای ملی ایرانی جایگاهی ویژه دارد. ایرانی فارسیزبانی که مجموعههای فراهمآمده از فرهنگ عامۀ این ملتها را پیشِروی خویش میگشاید، خود را در چنان حالوهوایی مییابد که اندیشۀ جدایی مرزها و قلمروهای سیاسی را مطلقاً به ذهن خود راه نمیدهد. بسیاری از نمونههای فولکلوری مردم بخارا را تمام باشندگان ایرانینژاد آسیای میانه، افغانستان و ایران میشناسند و بهشکلهای گوناگون بازسرایی میکنند و ازآنِ خود میدانند. در این مقاله برخی ویژگیهای ترانههای عامیانۀ ملتهای ایران، تاجیکستان و افغانستان ذکر و مقایسه شده است. در پایان نیز نمونهای از این ترانهها آمده است.
https://www.rudakijournal.ir/article_21763_f621976fcb5dcf23404892be462a2e0d.pdf
2016-03-01
259
273
ترانههای ملی
ایران
تاجیکستان
افغانستان
محمد
احمدپناهی سمنانی
1
استادیار
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ویژگیهای نثر ادبی استاد خلیلی
ارزیابی آثار و پرداختهای ادبی استاد خلیلی نشان میدهد که این استاد توانا با آشنایی و تسلط کامل بر رموز آفرینش و سخنگستری در همۀ نوشتههایش نیاز فرهنگ و ادب را مطمح نظر داشته است. از نگاه اسلوب نگارش، نثر خلیلی مصنوع و متکلف نیست؛ بلکه نثر سادۀ مرسل است و با ترنم و آهنگ ویژۀ خویش گونهای ناب را اختیار کرده است. در این مقاله، ویژگیهای نثر خلیلی از نظر کاربرد واژهها، ساختار کلام، شکل و محتوا، پاکیزگی و تنقیح، وصف، سخن فصیح و بلیغ، وصف، پرداخت داستانی و سبک بررسی شده است. نگارنده در پایان این بررسیها به این نتیجه رسیده است که این ویژگیها سبک خلیلی را به سبکی فاخر و متعالی بدل کرده است؛ تا به آنجا که خوانندۀ خبیر میتواند آثار او را بهسادگی و با تکیه بر سبک آفرینشی او تشخیص دهد.
https://www.rudakijournal.ir/article_21764_2c8b79dc423726b0a909959c16050c46.pdf
2016-03-01
274
291
استاد خلیلی
نثر ادبی
اسلوب نگارش
سبک فاخر
شمسالحق
آریانفر
1
استادیار
AUTHOR