@article { author = {Табаров, Соњиб}, title = {Абдулвоњиди Мунзим–пешгоми љунбиши љадидия}, journal = {Journal of Culture, Literacy and Linguistic Researches in Central Asia}, volume = {10}, number = {23}, pages = {21-36}, year = {2009}, publisher = {}, issn = {}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {Дар садаи бистуми мелодї муњаќќиќони даврони Шўравї аз тањлили амиќ ва њамаљониба рољеъ ба намояндагони љунбиши љадидия дур монда буданд. Аммо дар ду дањаи ахир тањќиќу пажўњиш дар бораи ин гурўњ, ки дар таърих бо номи «љадидон»  ва осорашон бо унвони «адабиёти љадидї»  шинохта мешавад, дар миёни пажўњишгарони тољик равнаќ гирифтааст. Аз миёни намояндагони насли дувуми маорифпарварони тољик маќому манзилати Абдулвоњиди Мунзим дар љунбиши љадидї ва бедории фикрї бисёр бузург аст. Дар таърихи афкори сиёсї ва иљтимоии тољик, дар канори хадамоти адабї-маданї хидмати Мунзим дар нусхабардории «Наводир-ул-ваќоеъ»-и Ањмад махдуми Дониш ва маљмўъаи ашъори Муњаммадсиддиќи Њайратро наметавон нодида гирифт. Бемуболиѓа бояд таъкид кард, ки «Наводир-ул-ваќоеъ» дар шаклгирии шахсияти Мунзим ва инќилоби фикрии ў наќше бузург доштааст. Мунзим дар канори ошної бо ин асар, аз тариќи мтолиаи нашриёте мисли «Њаблулматин», «Сиротулмустаќим», «Ваќт», «Муллонасриддин», «Самарќанд» ва... бо бисёре аз масъалањо ва њаводиси оѓози садаи бисти мелодї ошно шуд. Њамчунин ў дар ростои густариши фаъолиятњои маорифпарваронаи худ ба тадвини китобњои таълимї барои мактаббачагон пардохт. Аммо мутаассифона мактаби ў дар муддати кўтоње аз сўи авомили иртиљої баста шуд. Пас аз он Мунзим бо њамкории иддаи дигаре чун Айнї, Њамдї, Мансуров ва... созмоне махфї бо номи «Тарбияти атфол»  таъсис кард ва дар идома бо њамкории аъзои фаъоли ин созмон иќдом ба таъсиси аввалин рўзнома ба забони тољикї бо унвони «Бухорои шариф» ва баъд аз он низ шурўъ ба чопи рўзномае ўзбакї бо номи «Тўрон» кард. Ў муддате низ риёсати фирќаи Љавонбухорёнро бар уњда дошт, ки баъд аз ташкили шуъбаи маскавии ин фирќа аз фаъолият дар он даст кашид.}, keywords = {Абдулвоњиди Мунзим,љадидия,«Тарбияти атфол»,«Бухорои шариф»,«Тўрон»}, title_fa = {عبدالواحد مُنظِم، پیش‌گام جنبش جدیدیه}, abstract_fa = {در سدۀ بیستم میلادی، محققان دوران شوروی از تحلیل عمیق و همه‌جانبه راجع به نمایندگان جنبش جدیدیه دور مانده بودند؛ اما در دو دهۀ اخیر تحقیق و پژوهش دربارۀ این گروه که در تاریخ با نام «جدیدان» و آثارشان با عنوان «ادبیات جدیدی» شناخته می‌شود، در میان پژوهشگران تاجیکی رونق گرفته است. از میان نمایندگان نسل دوم معارف‌پروران تاجیک مقام و منزلت عبدالواحد منظم در جنبش جدیدی و بیداری فکری بسیار بزرگ است. در تاریخ افکار سیاسی و اجتماعی تاجیک، در کنار خدمات ادبی- مدنی، خدمت منظم در نسخه‌برداری نوادرالوقایع احمد مخدوم دانش و مجموعۀ اشعار محمدصدیق حیرت را نمی‌توان نادیده گرفت. بی‌مبالغه باید تأکید کرد که نوادرالوقایع در شکل‌گیری شخصیت منظم و انقلاب فکری او نقشی بزرگ داشته است. منظم در کنار آشنایی با این اثر، از طریق مطالعۀ نشریاتی مثل حبل‌المتین، صراط‌المستقیم، وقت، ملانصرالدین، سمرقند و... با بسیاری از مسئله‌ها و حوادث آغاز سدۀ بیست میلادی آشنا شد. همچنین او در راستای گسترش فعالیت‌های معارف‌پرورانۀ خود به تدوین کتاب‌های تعلیمی برای مکتب‌بچگان پرداخت؛ اما متأسفانه مکتب او در مدت کوتاهی ازسوی عوامل ارتجاعی بسته شد. پس از آن منظم با همکاری عدۀ دیگری چون عینی، حمدی، منصوراف و... سازمانی مخفی با نام «تربیت اطفال» تأسیس کرد و در ادامه با همکاری اعضای فعال این سازمان اقدام به تأسیس اولین روزنامه به زبان تاجیکی باعنوان بخارای شریف و بعد از آن نیز شروع به چاپ روزنامه‌ای ازبکی با نام توران کرد. او مدتی نیز ریاست فرقۀ جوان‌بخاریان را برعهد داشت که بعد از تشکیل شعبۀ مسکویی این فرقه، از فعالیت در آن دست کشید.}, keywords_fa = {عبدالواحد منظم,جدیدیه,تربیت اطفال,بخارای شریف,توران}, url = {https://www.rudakijournal.ir/article_21707.html}, eprint = {https://www.rudakijournal.ir/article_21707_361c3259e580552c593c61e0d46332ab.pdf} }